Trzynasta emerytura w Polsce została wprowadzona w 2013 roku. Jest to gwarantowana minimalna emerytura, która zapewnia pomoc finansową osobom starszym. Nowy system emerytalny nie wymaga jednak minimalnego okresu ubezpieczenia. Dlatego mogą z niego korzystać osoby, które osiągnęły wiek powszechnej emerytury, który w Polsce wynosi 65 lat dla mężczyzn i 60 lat dla kobiet. Nowy system emerytalny został zaprojektowany tak, by ułatwić administrowanie nim.
System emerytalny
Nowy polski system emerytalny ma na celu dywersyfikację ryzyka poprzez generowanie środków na emerytury dla pracowników. Nowy system opiera się na indywidualnych kontach dla każdej osoby, na których składki są uzależnione od wieku pracownika i zgromadzonego kapitału. System zapewnia wysoki poziom bezpieczeństwa, dywersyfikuje ryzyko pomiędzy rynkiem pracy a rynkiem kapitałowym oraz łączy składki i świadczenia. Budżet państwa finansuje minimalną gwarancję. Jest on mniej podatny na niedoskonałości rynku, naciski polityczne i inne wyzwania, które mogą zagrozić długoterminowej przyszłości polskiego systemu emerytalnego.
Nowy system wprowadza indywidualne konta i jest stopniowym przejściem. Przed zmianą osoby urodzone przed 31 grudnia 1968 roku pozostały w starym systemie. Jednak osoby urodzone 31 grudnia 1968 roku lub później mają możliwość wyboru jednego lub dwóch filarów. W obu przypadkach będą musiały przekazać około trzech ósmych swoich obowiązkowych składek emerytalnych do wybranego przez siebie funduszu emerytalnego. Następnie będą musieli podzielić swoje składki na dwa oddzielne konta.
Nowy system emerytalny został wprowadzony w Polsce 1 stycznia 1999 roku. Stary system emerytalny był systemem kontynentalnoeuropejskim, repartycyjnym, finansowanym z bieżących wpływów podatkowych. Nowy system emerytalny składa się z trzech filarów. Pierwszy z nich jest obowiązkowy, a świadczenia są uzależnione od wysokości składek wpłacanych przez całe życie. Drugi to konto w pełni finansowane. Pierwszy filar to “fundusz rezerwy demograficznej” z niewielkim procentem odkładanym na koszty opieki zdrowotnej.
Gwarantowana minimalna emerytura
Nowy system przydziela dochód na emeryturę w całym cyklu życia danej osoby i jest oparty na indywidualnych kontach. Ludzie mają dwa konta, jedno dla zgromadzonego kapitału, a drugie dla wieku emerytalnego. Zapewnia on wysoki poziom bezpieczeństwa i dywersyfikuje ryzyko między rynkiem kapitałowym i rynkiem pracy. Łączy też składki i świadczenia, a minimalna gwarancja emerytury jest finansowana z budżetu państwa. Jest też bardziej odporny na naciski polityczne i typowe problemy związane z rynkami.
Nowy system w Polsce został wprowadzony w 1999 roku, zastępując poprzedni system, który był kontynentalnoeuropejskim systemem emerytalnym o zdefiniowanym świadczeniu, opartym na zasadzie repartycji. Nowy system składa się z trzech filarów: pierwszy filar jest obowiązkowy, a świadczenia są uzależnione od składek wpłacanych przez całe życie, natomiast drugi filar jest finansowany z niewielkiego Funduszu Rezerwy Demograficznej. Oba filary działają w oparciu o model zdefiniowanej składki, ale nowy system zapewni większe bezpieczeństwo wszystkim obywatelom.
W nowym systemie nastąpi największy proporcjonalny wzrost w ostatniej dekadzie, ale brak minimalnej wartości indeksacji powoduje, że wielu świadczeniobiorców jest niezadowolonych. Poprawka zgłoszona w Senacie kontrolowanym przez opozycję ma na celu przywrócenie minimalnej wartości indeksacji. W latach 2019 i 2020 będzie to minimum 70 złotych miesięcznie. Na początku tego roku rząd ogłosił, że emerytury wzrosną o 4,24%, by uwzględnić rosnące koszty życia. Jednak przy wysokiej inflacji w Polsce nie wystarczyło to, by zaspokoić rosnące potrzeby osób starszych.
Emerytury pomostowe
Prawo do otrzymywania emerytury pomostowej z tytułu trzynastej emerytury w Polsce jest ustalane od dnia spełnienia warunków, zaprzestania pobierania emerytury lub śmierci osoby uprawnionej. Istnieją jednak ograniczenia dotyczące stosowania emerytur pomostowych w niektórych sektorach. Ten artykuł wyjaśni niektóre z tych wyjątków. Wyjaśnimy też, jak ustala się wysokość emerytury pomostowej i jakie są konsekwencje jej nieotrzymania.
Ustawa o emeryturach pomostowych została przyjęta przez polski parlament w 2008 roku. Została zawetowana przez Prezydenta RP, ale następnie odesłano ją do Sejmu do ponownego głosowania. Jednak po tym, jak SLD dołączył do koalicji rządzącej, jego weto zostało obalone, a ustawa stała się faktem. Nowy system emerytalny w Polsce zmienił sposób naliczania emerytur, a główne zmiany dotyczą systemu rentowego.
Aby otrzymać emeryturę pomostową, beneficjent musi pracować na określonych warunkach przez 15 lat. Wynika to z faktu, że beneficjent musi opłacać składki na ubezpieczenie społeczne w Polsce przez minimum 25 lat. Ponadto musi on mieszkać w kraju przez co najmniej piętnaście lat, zanim emerytura pomostowa zostanie wypłacona. Jeżeli emerytura pomostowa jest wypłacana osobie niebędącej rezydentem, nie może być traktowana jako emerytura w Polsce.
Dobrowolne fundusze emerytalne
Polski rząd zmienił ostatnio zasady finansowania Dobrowolnych Funduszy Emerytalnych. Nowy system emerytalny został wprowadzony 1 stycznia 1999 roku i obejmuje wszystkich od 18 do 50 roku życia. Kluczową cechą nowego systemu emerytalnego jest rozdzielenie pierwszego i drugiego filaru zabezpieczenia społecznego. Pierwszy filar to obowiązkowa składka, która jest bezpośrednio powiązana ze składkami wpłacanymi przez całe życie. Drugi filar, czyli konto kapitałowe, jest dobrowolny i jest w całości zarządzany przez podmiot publiczny.
W ramach tego systemu pracodawcy i pracownicy muszą płacić składki w kraju zamieszkania. Pracodawcy muszą ujawnić wysokość składek swoich pracowników. Pracownicy mogą też poprosić o informacje na temat wysokości tych składek. Składki są odprowadzane w wysokości 9% miesięcznego wynagrodzenia pracowników, którzy pracują na podstawie stałej umowy o pracę lub umowy o dzieło. Inne aspekty zatrudnienia wymagają mniejszych składek. Składki te są opodatkowane.
Pierwszym filarem jest program Dobrowolne Fundusze Emerytalne (DFEE). W przeciwieństwie do drugiego filaru, Dobrowolne Fundusze Emerytalne to program DC. Oferuje on ograniczone zachęty podatkowe dla członków, a jedynie zwolnienie z podatku od zysków kapitałowych oraz zwolnienie ze składek na ubezpieczenie społeczne w wysokości 7% wynagrodzenia. Łącząc te dwa filary, Polski Fundusz Emerytalny stworzył zupełnie nowy system oszczędzania na emeryturę.
IRSAs
W Polsce IRSA są trzynastą najstarszą emeryturą i zostały wprowadzone po raz pierwszy podczas reformy systemu emerytalnego w 1999 roku. Zostały zaprojektowane, by wypełnić lukę w trzecim filarze systemu emerytalnego. Początkową zachętą do otwarcia IRA było zwolnienie z podatku od zysków kapitałowych, tzw. podatku Belki. Mimo tej zachęty tylko niewielka część potencjalnych oszczędzających zdecydowała się na otwarcie IRA, a początkowy potencjał inwestycyjny został wyczerpany.
Obliczenie emerytury opiera się na zindeksowanych składkach wpłaconych przez beneficjenta. Zindeksowany kapitał początkowy to kwota składek wpłaconych do systemu ubezpieczeń emerytalnych przed 1 stycznia 1999 roku. Dodatkowo do emerytury dodawana jest kwota zindeksowanych składek wpłaconych na subkonto. Emerytura jest następnie obliczana przez pomnożenie podstawy wymiaru przez średnie oczekiwane trwanie życia, czyli wiek, który w Polsce jest równoważny wiekowi emerytalnemu. Nie ma minimalnego okresu składkowego dla kobiet.
DFE mają przewagę nad IRSA na rynku, ale mają też lepszą pozycję w systemie emerytalnym niż IRSA. Na koniec 2017 roku obsługiwały ponad 94 000 IRSA, czyli 14% wszystkich kont. Były one trzecim co do wielkości graczem na rynku, za towarzystwami funduszy inwestycyjnych i towarzystwami ubezpieczeń na życie. Fundusze te posiadały aktywa o wartości około 1,8 mld zł, co stanowiło równowartość rocznego budżetu państwa.
Wpływ reformy na adekwatność emerytur
Wnioski Rady dotyczące raportu o starzeniu się społeczeństwa sugerują, że adekwatność emerytur nie może być postrzegana wyłącznie przez pryzmat fiskalny. Reformy, które zwiększają nierówności, mogą zagrozić bezpieczeństwu dodatkowych emerytów. Zwiększają też ryzyko, że zostaną zakwestionowane przez społeczeństwo. Reformy te muszą być poddane nadrzędnej refleksji nad ich wpływem na adekwatność emerytur.
Choć nie istnieje wspólny punkt odniesienia dla mierzenia adekwatności emerytur, niektóre wskaźniki zamożności emerytalnej mogą być wyprowadzone przy użyciu bardziej realistycznych założeń dotyczących trendów na rynku pracy. Używając takich szacunków, badacze mogą ocenić wpływ reformy na adekwatność emerytur w 10 głównych krajach europejskich. Ponadto odkryli, że choć reformy podniosły minimalny wiek emerytalny, nierówności wśród emerytów pozostały. Również działania mające na celu powiązanie świadczeń emerytalnych ze składkami zwiększyły nierówności w starszych gospodarstwach domowych i wśród kobiet.
PAR zwraca uwagę na zagrożenia dla adekwatności emerytur wynikające z wydłużenia okresu aktywności zawodowej i późniejszego przechodzenia na emeryturę. W miarę jak wiek emerytalny będzie wzrastał, decydenci muszą być przygotowani na stopniowe wycofywanie się z wcześniejszego przechodzenia na emeryturę. Raport rekomenduje bardziej zdecydowane działania mające na celu zrównanie życia zawodowego i zreformowanych emerytur. Należy wprowadzić zmiany w sposobie zarządzania wiekiem w zakładach pracy i stworzyć bardziej odpowiednie rynki pracy dla osób powyżej 55 roku życia.
Podobne Tematy:
- Emerytura 4600 brutto ile to netto w 2023 roku
- Czternasta emerytura – ile wyniesie, kto utrzyma?
- Emerytura z krus – ile wynosi, ile lat w KRUS, aby dostać emeryturę?
- Ile wynosi emerytura brutto przy emeryturze netto w wysokości 2200 zł
