Zapamiętaj!
- Niezdolność do samodzielnej egzystencji jest orzekana, gdy osoba wymaga stałej lub długotrwałej opieki w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych.
- Wiele osób jest w stanie prowadzić aktywne życie mimo niepełnosprawności, dlatego nie zawsze uzyskuje orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji.
- Osoba niezdolna do samodzielnej egzystencji może ubiegać się o dodatek pielęgnacyjny oraz świadczenie uzupełniające, tzw. 500+ ZUS.
- Świadczenie uzupełniające wynosi 500 zł miesięcznie, jednak kwota ta może ulec redukcji, jeśli osoba otrzymuje inne świadczenia przekraczające 1657,80 zł brutto.
Niezdolność do samodzielnej egzystencji – definicja, kryteria, ocena
To termin trudny do jednoznacznego zdefiniowania, gdyż obejmuje szereg stanów i sytuacji. Zgodnie z polskim prawem, niezdolność do samodzielnej egzystencji można orzec, gdy sprawność organizmu jest naruszona do takiego stopnia, że osoba potrzebuje stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych. Chodzi nie tylko codzienną higienę i odżywianie, ale także pomoc w załatwianiu podstawowych spraw życia codziennego, takich jak robienie zakupów czy wizyty u lekarza.
Niezdolność do samodzielnej egzystencji może dotyczyć również osób z chorobami psychicznymi. Wiele osób z takimi zaburzeniami radzi sobie samodzielnie z wieloma czynnościami, choćby ubieraniem się czy jedzeniem. Jednak jeśli w pewnych aspektach nie są w stanie egzystować humanitarnych warunkach, mogą otrzymać od komisji lekarskiej ZUS dodatkowe zaświadczenie. O tym, co przysługuje osobie niezdolnej do samodzielnej egzystencji, decyduje również ewentualne orzeczenie o niepełnosprawności.
Niepełnosprawność nie oznacza niezdolności do samodzielnej egzystencji
Niepełnosprawni często są w stanie prowadzić aktywne życie. Zarówno zawodowe, jak i rodzinne, towarzyskie czy sportowe. Dlatego też samo posiadanie stopnia niepełnosprawności nie oznacza, że taka osoba będzie miała również orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji. Najlepiej wyjaśni to poniższy przykład:
- całkowita niezdolność do pracy jest równoznaczna z niepełnosprawnością w stopniu umiarkowanym;
- całkowita niezdolność do pracy i samodzielnej egzystencji jest równoznaczna ze znaczną niepełnosprawnością.
Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności (dawniej grupie inwalidów lub inwalidzkiej) daje prawo starania się o szereg świadczeń, ulg i uprawnień. Pełny katalog znajdziesz na stronie www.gov.pl/web/gov/uzyskaj-orzeczenie-o-stopniu-niepelnosprawnosci, w rozwinięciu sekcji „Czym jest orzeczenie o stopniu niepełnosprawności”. To między innymi:
- różne dodatki i dofinansowania;
- przywileje pracownicze;
- usługi terapeutyczne i rehabilitacyjne;
- zniżki etc.
Osoba niepełnosprawna doświadcza trudności w związku ze swoim stanem zdrowia i czasem potrzebuje pomocy innych. Nie zawsze oznacza to, że zostanie uznana za niezdolną do samodzielnej egzystencji. Taki stan może być traktowany jako chwilowa pomoc. Aby stwierdzić, czy osoba niepełnosprawna spełnia kryteria niemożności samodzielnego funkcjonowania, musi ona przejść badanie przeprowadzone przez lekarza orzecznika ZUS.
Co przysługuje osobie niezdolnej do samodzielnej egzystencji?
Osoba, która ma wydane przez lekarza orzecznika ZUS orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji, może ubiegać się o dodatek pielęgnacyjny (również do emerytury lub renty) oraz przyznanie świadczenia uzupełniającego. Jak starać się o te formy wsparcia? W obu przypadkach należy złożyć wniosek wraz z kompletem odpowiednich dokumentów do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Warto podkreślić, że dodatek pielęgnacyjny nie przysługuje osobom, które w ciągu miesiąca przebywają zakładzie opiekuńczo-leczniczym lub pielęgnacyjno-opiekuńczym ponad 2 tygodnie. To świadczenie waloryzowane razem z emeryturami i rentami. W momencie tworzenia tego artykułu wynosi 294,34 zł/mies.
Świadczenie uzupełniające – 500+ z ZUS-u. Warunki, kwoty
Podstawowe warunku otrzymania tego świadczenia obejmują:
- ukończenie 18 roku życia;
- posiadanie orzeczenia o niezdolności do samodzielnej egzystencji lub całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji;
- nieotrzymywanie emerytury lub renty albo innych świadczeń finansowanych ze środków publicznych, które łącznie przekraczałyby określoną kwotę (aktualnie 2157,80 zł brutto).
Osoby, które spełniają te kryteria i złożą odpowiedni wniosek, mogą otrzymać świadczenie uzupełniające w wysokości 500 zł miesięcznie. Zarówno w sytuacji, gdy nie pobierają żadnych świadczeń, jak i w przypadku otrzymywania środków do wysokości 1657,80 zł. A co przysługuje osobom niezdolnym do samodzielnej egzystencji, jeśli pobierają świadczenia wyższe od 1675,80 zł i jednocześnie niższe od 2157,80 zł brutto? W takich okolicznościach wysokość świadczenia uzupełniającego będzie niższa niż 500 zł – tak, by razem z emeryturą, rentą itd. nie przekroczyło progu 2157,80 zł.
Przykładowo osoba niezdolna do samodzielnej egzystencji, która ze środków publicznych otrzymuje świadczenia w wysokości 1825,34 zł brutto, w ramach 500+ z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych może dostać 332,46 zł. Tyle wynosi różnica między maksymalnym progiem a pozostałymi pobieranymi świadczeniami. Pieniądze będą wypłacane za pośrednictwem ZUS-u.
- Czy przy umiarkowanym stopniu niepełnosprawności przysługuje zasiłek pielęgnacyjny?
- Komu przysługuje znaczny stopień niepełnosprawności – wyjaśnienia
- Świadczenie pielęgnacyjne na osobę dorosłą – co powinieneś wiedzieć?
- Jakie warunki trzeba spełnić, aby otrzymać zasiłek pielęgnacyjny?
