Temperatura ciała stanowi ważny wskaźnik zdrowia. Jej obniżenie może być fizjologiczne lub wskazywać na poważne problemy. Dowiedz się, co oznacza niska temperatura i jak postępować w przypadku wychłodzenia.
Co to jest niska temperatura ciała?
Prawidłowa ciepłota ciała dorosłego człowieka mieści się w przedziale 36,6°C – 37°C. Wartości te ulegają niewielkim wahaniom w ciągu dnia. Temperatura jest najniższa rano. Wzrasta po południu. Różnica wynosi do 0,6°C. Pomiar temperatury ciała obarczony jest ryzykiem błędu. Może to wynikać z zawodności termometrów. Temperatura mierzona na powierzchni ciała bywa obniżona. Dzieje się tak przy przebywaniu w zimnych warunkach.
Obniżona temperatura to wartość poniżej 36,6°C. Musi być jednak powyżej 35°C. Wartości poniżej 35°C oznaczają hipotermię. Hipotermia to stan zagrażający życiu. Temperatura ciała spada do 35°C lub niższej. Silne wychłodzenie często wynika z długiego przebywania w zimnie. Przyczyną bywa zły klimat lub silny wiatr. Kąpiel w zimnym zbiorniku wodnym też może prowadzić do hipotermii. Do spadku temperatury dochodzi, gdy organizm traci więcej ciepła niż wytwarza.
Jaka jest prawidłowa temperatura ciała?
Prawidłowa temperatura ciała dorosłego wynosi około 36,6°C. Zakres normy to 36,6°C – 37°C.
Normy temperatury dla różnych grup wiekowych
Temperatura ciała zmienia się z wiekiem. U maluchów norma wynosi od 35,5°C do 37,5°C. U dzieci za normę przyjmuje się pomiary między 36,0°C a 37,5°C. Wśród osób starszych normą są wartości 35,8°C do 36,9°C. Temperatura ciała u zdrowych seniorów waha się od 34,4°C do 37,5°C.
Ilość produkowanego ciepła maleje z wiekiem. Jest największa u ludzi poniżej 75 lat. Zmniejsza się, im osoba jest starsza. Gorączka u osoby starszej może wystąpić. Zdarza się nawet przy temperaturze poniżej 36,9°C. Zwracaj uwagę na zachowanie seniora. Monitorowanie temperatury pomaga rozpoznać chorobę.
Przyczyny obniżonej temperatury ciała (poza hipotermią)
Obniżona temperatura ciała nie zawsze jest groźna. Może być objawem ciężkich schorzeń. Dzieje się tak, gdy utrzymuje się dłużej. Przyczyny obniżonej temperatury są różnorodne. Obejmują osłabienie odporności. Mogą to być zaburzenia neurologiczne, hormonalne, metaboliczne. Niedożywienie i niedokrwistość też wpływają na temperaturę.
Niska temperatura może wynikać z niedoczynności tarczycy. Problemy z krążeniem także ją powodują. Niedobory żywieniowe są kolejną przyczyną. Niska temperatura bywa związana ze stresem. Siedzący tryb życia również wpływa na nią. Przyczyny obejmują niedobór żelaza. Witamina B12 i magnez są ważne. Niedobór kalorii też może obniżać temperaturę.
Obniżona temperatura organizmu bywa skutkiem leków. Leki antystresowe i beta-blokery mogą obniżać temperaturę. Nadużywanie NLPZ (niesteroidowych leków przeciwzapalnych) też może ją obniżyć. Zawsze konsultuj leczenie z lekarzem.
Jakie choroby mogą obniżać temperaturę ciała?
Niska temperatura może być objawem niedoczynności tarczycy. Powiązana bywa z cukrzycą i chorobą Addisona. Sepsa, choroby neurologiczne i niewydolność nerek też mogą ją powodować.
Obniżona temperatura a choroby
Niska temperatura bywa powiązana z chorobami przewlekłymi. Należą do nich cukrzyca i choroba Addisona. Obniżona temperatura może być związana z chorobami. Wymienić można niedoczynność tarczycy i sepsę. Choroby neurologiczne też wpływają na temperaturę. Zaburzenia metaboliczne mogą obniżać temperaturę. Choroby układu nerwowego również ją obniżają. Infekcje i niedożywienie także wpływają na nią. Niska temperatura może świadczyć o poważnych schorzeniach.
Obniżona temperatura przy przeziębieniu zdarza się. Może wynikać z niedoborów odporności. Czasem powodują ją leki przeciwgorączkowe.
Obniżona temperatura w czasie grypy i przeziębienia oznacza, że słaby organizm nie walczy z patogenami odpowiedzialnymi za infekcję.
To ważny sygnał od organizmu.
Niska temperatura u kobiet
Temperatura ciała u kobiet może różnić się. Zależy od dnia w cyklu miesiączkowym. Obniżona temperatura przed okresem jest normalna. Spada w wyniku spadku progesteronu. Spadek wynosi do 0,5°C. Dzieje się to około 2 dni przed krwawieniem. Wzrost temperatury następuje po krwawieniu. Wzrasta średnio o 0,5°C przez około 2 tygodnie. Obniżenie temperatury przed miesiączką jest związane z cyklicznymi zmianami hormonalnymi.
Obniżona temperatura u kobiet w ciąży bywa niepokojąca. Zwykle wynosi 36,4°C-36,6°C. Zbyt niska może wskazywać na niedokrwistość. Czasem wskazuje na zagrożenie poronieniem. Niski poziom progesteronu także ją powoduje. Lekarze zalecają regularne pomiary w ciąży.
Niska temperatura u dzieci i seniorów
U dzieci obniżona temperatura bywa naturalna. Wynika z niedojrzałości organizmu. Może być też wynikiem chorób. Niska temperatura u dzieci wymaga konsultacji. Szczególnie gdy spadnie poniżej 36°C. Trzeba zwrócić uwagę na inne niepokojące objawy. U dzieci i niemowląt niska temperatura wymaga natychmiastowej konsultacji lekarskiej. Może być efektem poważniejszych chorób. Należą do nich sepsa.
Obniżona temperatura ciała u osób starszych jest częstsza. Wynika z naturalnych zmian fizjologicznych. Zmniejsza się masa mięśniowa. Ubywa tkanki tłuszczowej. Organizm traci zdolność do utrzymania ciepła. Zmniejszona masa utrudnia utrzymanie temperatury ciała. Inne przyczyny to niedoczynność tarczycy. Niedożywienie, leki, mniejsza aktywność też ją powodują. Eksperci ostrzegają przed lekceważeniem tego objawu.
Co robić, gdy senior ma niską temperaturę?
Zapewnij seniorowi ciepłe ubranie i pościel. Zachęcaj do aktywności fizycznej. Zadbaj o zbilansowaną dietę. Podawaj rozgrzewające napoje i posiłki. Regularnie sprawdzaj temperaturę.
Hipotermia – stan zagrożenia życia
Hipotermia to stan krytyczny. Temperatura ciała spada poniżej 35°C. Stan ten zagraża zdrowiu i życiu. Może pojawić się latem. Dotyczy głównie górskich turystów zimą. Ciało traci ciepło na wiele sposobów. Wypromieniowuje energię. Traci ciepło przez kontakt z zimnem. Przykład to kąpiel w zimnym jeziorze. Silny wiatr też przyspiesza wychłodzenie.
Hipotermia upośledza pracę układu nerwowego. Powoduje zaburzenia rytmu serca. Hamuje ośrodek oddechowy. Może to prowadzić do zgonu. Wychłodzenie spowalnia procesy metaboliczne. Powoduje zaburzenia świadomości. Obniża efektywność pracy organizmu. Diagnoza często opiera się na objawach. Pomiar termometrem nie zawsze jest możliwy lub dokładny.
Rozróżnia się kilka rodzajów hipotermii. Wyróżniamy hipotermię terapeutyczną. Istnieje też hipotermia miejska. Hipotermia wypadkowa dotyczy wypadków. Hipotermia miejska dotyka osoby pijące alkohol. Często dotyczy starszych osób. Mają one choroby współistniejące. Osoby starsze są bardziej narażone na wychłodzenie. Dotyczy to też dzieci i osób z zaburzeniami psychicznymi. Narażone są osoby nadużywające alkoholu i narkotyków.
Objawy hipotermii
Objawy hipotermii zależą od stopnia wychłodzenia. Klasyfikuje się je według skali IKAR. Skala ma 5 stopni. Zaczyna się od przytomności z dreszczami. Kończy na zgonie. Hipotermię rozpoznaje się po objawach. Należą do nich wychłodzenie ciała. Ważne są zaburzenia świadomości.
W łagodnej hipotermii chory jest przytomny. Temperatura wynosi od 35°C do 32°C. Chory może skarżyć się na osłabienie. Odczuwa ból i zawroty głowy. Ma trudności z mówieniem. Pojawiają się drżenia mięśniowe. Objawy hipotermii łagodnej to dreszcze. Występują skurcze i przyspieszone bicie serca. Mięśnie stają się sztywne.
W umiarkowanym stadium temperatura spada. Wynosi od 32°C do 28°C. Objawy nasilają się. Dochodzi do zaburzeń świadomości. Pojawia się spowolnienie psychoruchowe. Ustają drżenia mięśniowe.
W kolejnych stadiach (poniżej 28°C) dochodzi do poważnych zaburzeń. Pojawiają się zaburzenia rytmu serca. Następuje zahamowanie oddechu. Ciężka hipotermia (poniżej 24°C) może skutkować utratą świadomości. Brak jest reakcji źrenic. Tętno jest ledwo wyczuwalne. Może nastąpić śmierć. Gdy termometr pokazuje mniej niż 35,0°C, dochodzi do hipotermii. Może to prowadzić do poważnych konsekwencji.
Pierwsza pomoc przy hipotermii
Reaguj szybko w przypadku hipotermii. Wezwij pogotowie ratunkowe. Przenieś osobę do ciepłego miejsca. Zmień odzież na suchą. Ogrzewaj osobę stopniowo. Przykryj kocem lub folią termiczną. Unikaj gwałtownych ruchów. Nie stosuj gorących urządzeń do ogrzewania. Unikaj szarpania ofiary. Podawaj ciepłe, niealkoholowe napoje. Hospitalizacja jest konieczna w przypadku hipotermii.
- Stopniowo ogrzewaj osobę wychłodzoną.
- Unikaj gwałtownych ruchów poszkodowanego.
- Nie stosuj gorących urządzeń do szybkiego ogrzewania.
- Wezwij pogotowie ratunkowe niezwłocznie.
- Hospitalizacja jest często konieczna.
Leczenie hipotermii
Leczenie hipotermii zależy od jej stopnia. Ogrzewanie jest kluczowe. Stosuje się ogrzewanie czynne zewnętrzne. Należą do niego kołdry i termofory. Stosuje się też ogrzewanie czynne wewnętrzne. Polega na podaniu ciepłych płynów dożylnie. Ogrzewanie i nawilżanie powietrza też pomaga. W ciężkich przypadkach stosuje się krążenie pozaustrojowe. Nie uznawaj osoby za zmarłą. Próbuj ogrzać ją do 35°C.
Hipotermia terapeutyczna to celowe obniżenie temperatury. Stosuje się ją w medycynie. Jest korzystna podczas operacji. Używana bywa w zabiegach kardiochirurgicznych. Pomaga chronić mózg po zatrzymaniu krążenia. Obniżanie temperatury ciała wykorzystuje się leczniczo.
Odmrożenia – skutek działania zimna
Odmrożenie dotyczy głównie palców i nosa. Może wystąpić przy temperaturze powyżej 0°C. Jest związane z hipotermią. Najczęściej dotyczy palców, nosa, stóp. Stopa okopowa to uszkodzenie tkanek. Wynika z działania chłodu i wilgoci. Często występuje u żołnierzy i alpinistów. Dzieje się to w wilgotnym, zimnym klimacie.
Odmrożenia dzielą się na cztery stopnie. Stopień I jest powierzchowny. Skóra jest woskowobiała. Występuje nadwrażliwość na dotyk. Stopień II charakteryzuje się pęcherzami. Tworzą się w drugiej lub trzeciej dobie. Stopień III obejmuje pełną grubość skóry. Brak jest czucia. Stopień IV uszkadza głębokie struktury. Konieczne jest leczenie chirurgiczne. Leczenie odmrożeń wymaga stopniowego podnoszenia temperatury.
Leczenie odmrożeń
Leczenie odmrożeń jest złożone. Obejmuje zabezpieczenie rany. Kluczowe jest stopniowe ogrzewanie. Ważne jest uniesienie kończyny. Stosuje się leki poprawiające krążenie. Gdy odmrożenia są głębokie, interwencja chirurgiczna jest konieczna. Wymaga wycięcia martwiczych tkanek.
| Stopień odmrożenia | Charakterystyka |
|---|---|
| I (powierzchowne) | Skóra woskowobiała, nadwrażliwość |
| II | Tworzenie pęcherzy (2-3 doba) |
| III | Pełna grubość skóry, brak czucia |
| IV | Uszkodzenie głębokie, leczenie chirurgiczne |
Kiedy niska temperatura ciała powinna budzić niepokój?
Lekko obniżona temperatura nie zawsze jest groźna. Może być objawem poważnych schorzeń. Dzieje się tak, gdy utrzymuje się długo. Objawy niepokojące to dreszcze. Występuje senność i zmęczenie. Mogą pojawić się zaburzenia świadomości. Niepokojące jest kołatanie serca. Obniżona temperatura poniżej 35°C jest alarmująca. Wiele osób odczuwa wtedy niepokój.
Skonsultuj się z lekarzem. Zrób to w przypadku utrzymującej się niskiej temperatury. Zwłaszcza gdy towarzyszą jej inne objawy. Niska temperatura u dzieci wymaga natychmiastowej konsultacji. Dotyczy to szczególnie niemowląt.
Zaleca się konsultację lekarską. Warto wykonać badania. Należą do nich TSH, FT3, FT4. Sprawdź poziom leukocytów i przeciwciał. Kontrola glukozy też jest ważna. Te badania pomagają znaleźć przyczynę niskiej temperatury.
- Skonsultuj się z lekarzem przy długotrwałym obniżeniu temperatury.
- Wykonaj badania krwi (TSH, FT3, FT4, morfologia).
- Obserwuj dodatkowe objawy. Należą do nich zmęczenie i zawroty głowy.
Jak naturalnie podwyższyć temperaturę organizmu?
Możesz podnieść temperaturę naturalnie. Stosuj odzież warstwową. Weź ciepłą kąpiel. Spożywaj gorące płyny. Ćwiczenia fizyczne też pomagają. Dieta bogata w warzywa wpływa na termoregulację. Jedz owoce i pełnoziarniste produkty. Zdrowe tłuszcze są ważne. Unikaj wysokoprzetworzonych produktów i używek. Ważne jest wzmacnianie układu immunologicznego. Pomaga w tym dieta i aktywność fizyczna.
Suplementy mogą wspomagać termogenezę. Należą do nich przyprawy rozgrzewające. Przykład to chili, imbir, cynamon. Preparaty z ekstraktami roślinnymi też pomagają. Kurkumina i piperyna mogą zwiększać termogenezę. Wsparcie układu odpornościowego jest korzystne. Pomagają witamina C i suplementy na odporność. Może to pomóc zapobiegać infekcjom. Infekcje czasem obniżają temperaturę.
- Stosuj odzież warstwową dla lepszej izolacji.
- Spożywaj gorące napoje i posiłki.
- Wykonuj ćwiczenia fizyczne, aby wygenerować ciepło.
- Włącz do diety przyprawy rozgrzewające.
- Zadbaj o ogólną odporność organizmu.
Czy dieta wpływa na temperaturę ciała?
Tak, dieta wpływa na termoregulację. Ważna jest dieta bogata w warzywa i owoce. Pełnoziarniste produkty i zdrowe tłuszcze są korzystne. Unikaj wysokoprzetworzonej żywności.
Zapobieganie wychłodzeniu i odmrożeniom
Zapobieganie jest kluczowe. Ubieraj się odpowiednio. Unikaj mokrych ubrań. Chron się przed wiatrem. Zabezpiecz się przed zimnem w podróży. Utrzymuj temperaturę w domu na poziomie 21-22°C. Uszczelniaj drzwi i okna. Spaceruj w odpowiednim ubiorze „na cebulkę”.
Pij dużo wody i herbat ziołowych. Unikaj lekceważenia objawów wychłodzenia. Szczególnie dotyczy to osób starszych. Monitorowanie temperatury jest ważne. Rób to regularnie, zwłaszcza zimą. Opiekunowie powinni znać zakres normalnych temperatur u seniorów.
- Ubieraj się warstwowo i adekwatnie do pogody.
- Unikaj przebywania w mokrych ubraniach.
- Chroń się przed wiatrem i wilgocią.
- Utrzymuj odpowiednią temperaturę w pomieszczeniach.
- Pij ciepłe napoje.
Pamiętaj, że niska temperatura ciała może mieć wiele przyczyn. Niektóre są fizjologiczne, inne wymagają uwagi lekarza. Zawsze obserwuj swój organizm. W przypadku wątpliwości skonsultuj się ze specjalistą.
