Biegunka to powszechna i uciążliwa dolegliwość. Wymaga odpowiedniego postępowania żywieniowego. Właściwa dieta pomaga złagodzić objawy. Zapobiega też groźnemu odwodnieniu. Dowiedz się, co jeść i pić, gdy masz biegunkę. Poznaj zasady diety lekkostrawnej.
Czym jest biegunka i jakie ma przyczyny?
Biegunka to stan charakteryzujący się częstymi wypróżnieniami. Stolce mają płynną lub półpłynną konsystencję. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) o biegunce mówimy, gdy oddajesz powyżej trzech luźnych stolców dziennie. Często towarzyszą jej bóle brzucha. Możesz odczuwać parcie na stolec. Stan ogólny organizmu bywa niestabilny.
Biegunka ostra trwa zwykle do 14 dni. Objawy ustępują najczęściej po 3-5 dniach. Biegunka przewlekła utrzymuje się dłużej. Trwa powyżej 10-14 dni lub nawet powyżej czterech tygodni. Charakteryzuje się częstymi, luźnymi wypróżnieniami. Przewlekła biegunka może prowadzić do poważnych komplikacji.
Przyczyny biegunki są różnorodne. Najczęściej wywołują ją infekcje. Mogą być bakteryjne lub wirusowe. Częstym powodem są zatrucia pokarmowe. Alergie pokarmowe również mogą powodować biegunkę. Choroby przewlekłe jelit często objawiają się biegunką. Należą do nich choroba Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Zespół jelita drażliwego bywa przyczyną. Zakażenia pasożytnicze także wywołują biegunkę. Niektóre leki mogą powodować luźne stolce. Dotyczy to zwłaszcza antybiotyków. Biegunka może być objawem chorób nowotworowych. Przewlekły stres również wpływa na pracę jelit. Zmiana flory bakteryjnej bywa przyczyną. Zatrucie środkami chemicznymi także prowadzi do biegunki. Rozpoznanie przyczyny jest kluczowe dla leczenia.
Ile razy dziennie to biegunka?
Według definicji WHO, o biegunce mówi się, gdy oddajesz minimum trzy luźne lub wodniste stolce w ciągu doby.
Dlaczego nawodnienie jest kluczowe przy biegunce?
Biegunka prowadzi do szybkiej utraty płynów. Organizm traci także ważne elektrolity. Stan ten może skutkować poważnym odwodnieniem. Odwodnienie jest szczególnie niebezpieczne. Dotyczy dzieci, osób starszych i niedożywionych. Zagrożone są też osoby z obniżoną odpornością. Długotrwałe rozwolnienie może zagrażać życiu. Podstawą leczenia biegunki jest intensywne nawadnianie. Należy uzupełniać straty wody i elektrolitów.
Woda i elektrolity powinny być podawane doustnie. Stosuj specjalne roztwory nawadniające. Są dostępne w aptekach bez recepty. Pij dużo płynów w ciągu dnia. Zaleca się picie minimum 2 litrów na dobę. Przy nasilonej biegunce potrzeba 3-5 litrów dziennie. Sięgaj po wodę mineralną. Dobra jest też herbata bez cukru. Możesz pić słabe wywary warzywne. Kompot z czarnych jagód jest wskazany. Napar z nagietka również bywa pomocny. Płyny należy przyjmować małymi porcjami. Pij je często, co 2-3 godziny. Unikaj napojów gorących i zimnych.
Nawadnianie dożylne jest konieczne w niektórych przypadkach. Dotyczy to sytuacji, gdy występują wymioty. Nudności lub znaczne odwodnienie wymagają kroplówki.
Ile płynów pić przy biegunce?
Przy biegunce należy pić dużo płynów. Zalecane jest minimum 2 litry na dobę. W przypadku intensywnej biegunki potrzeba 3-5 litrów dziennie. Pij małymi porcjami, ale często.
Ogólne zasady diety przy biegunce
Dieta podczas biegunki ma złagodzić objawy. Powinna być łatwostrawna. Musi dostarczać niezbędnych składników odżywczych. Jedz posiłki małe i częste. Unikaj obciążania układu pokarmowego. Spożywaj 5-6 posiłków dziennie. Jedz w regularnych odstępach. Idealnie co 2-3 godziny. Ostatni posiłek zjedz 2-3 godziny przed snem.
Ogranicz spożycie błonnika pokarmowego. Szczególnie dotyczy to frakcji nierozpuszczalnej. Błonnik rozpuszczalny może pomóc. Wiąże wodę w jelicie grubym. Zagęszcza treść pokarmową. Dieta ubogoresztkowa jest często zalecana. Ma niską zawartość włókna. Produkty ciężkostrawne są niewskazane. Należy unikać tłustych potraw. Pikantne i smażone dania nasilają objawy. Produkty wysokoprzetworzone są zakazane. Słodycze i ostre przyprawy również pogarszają stan. Wprowadzaj produkty stopniowo. Rób to w miarę poprawy samopoczucia.
Co można jeść przy biegunce? Lista produktów zalecanych
Wybieraj produkty łatwostrawne. Powinny być delikatne dla żołądka i jelit. Skup się na węglowodanach złożonych. Dobry jest biały ryż. Kasza manna jest lekkostrawna. Sucharki i czerstwy chleb są wskazane. Drobne makarony również można jeść. Płatki ryżowe lub kukurydziane są dozwolone.
Warzywa powinny być gotowane. Jedz marchew, dynię, ziemniaki. Gotuj je na parze lub w wodzie. Owoce spożywaj gotowane lub pieczone. Banany są dobrym wyborem. Podduszone jabłka lub morele są wskazane. Możesz jeść jagody i aronię. Zawierają rozpuszczalny błonnik.
Źródłem białka powinno być chude mięso. Jedz gotowaną pierś z kurczaka lub indyka. Chude ryby są dozwolone. Jajka gotowane na twardo są lekkostrawne. Niskotłuszczowe produkty mleczne można wprowadzać ostrożnie. W trakcie biegunki zaleca się produkty bez laktozy. Dobre są też roślinne napoje bez cukru. Jogurty z żywymi kulturami bakterii mogą pomóc. Wspierają odbudowę flory jelitowej.
Przykładowe lekkie posiłki to: marchewianka, kleik ryżowy, zupy na słabych wywarach. Pieczone owoce również są dobrym pomysłem.
Czy można jeść banany przy biegunce?
Tak, banany są zalecane przy biegunce. Są łatwostrawne i dostarczają potasu. Pomagają też zagęścić stolec dzięki zawartości błonnika rozpuszczalnego.
Czego unikać w diecie podczas biegunki? Produkty zakazane
Niektóre produkty nasilają objawy biegunki. Należy ich unikać. Unikaj potraw tłustych i ciężkostrawnych. Zakazane są dania smażone i wędzone. Tłuszcze zwierzęce i trans są niewskazane. Produkty bogate w błonnik nierozpuszczalny szkodzą. Unikaj pełnoziarnistego pieczywa. Surowe warzywa i owoce są niewskazane. Nasiona roślin strączkowych powodują wzdęcia. Ostre przyprawy drażnią jelita. Produkty powodujące nadmierne wydzielanie soków trawiennych są zakazane. Należą do nich niektóre soki owocowe i cytrusy.
Napoje gazowane nasilają biegunkę. Unikaj kawy i alkoholu. Soki owocowe słodzone cukrem są niewskazane. Sorbitol i inne substancje słodzące mogą pogorszyć stan. Ogranicz ich spożycie. Unikaj mleka i produktów mlecznych. Szczególnie dotyczy to osób z nietolerancją laktozy. Suszone śliwki i buraki mogą mieć działanie przeczyszczające. Należy je ograniczyć.
Przykładowy jadłospis na jeden dzień przy biegunce
Oto propozycja jednodniowego menu. Jest lekkostrawne i łatwe do przygotowania. Pamiętaj o piciu płynów między posiłkami.
- Śniadanie: Kleik ryżowy na wodzie. Możesz dodać podduszone jabłko. Ewentualnie sucharki z chudą pastą jajeczną.
- II Śniadanie: Banan lub placki bananowe. Herbata bez cukru.
- Obiad: Zupa na słabym wywarze warzywnym. Może być z ryżem. Drugie danie to gotowany biały ryż z gotowaną marchwią. Do tego gotowana pierś z kurczaka.
- Podwieczorek: Kompot z czarnych jagód. Ewentualnie mus z pieczonego jabłka.
- Kolacja: Gotowana kasza manna na wodzie. Możesz dodać odrobinę dyni. Herbatka ziołowa, np. z rumianku.
Pamiętaj, że to tylko przykład. Dieta powinna być dostosowana indywidualnie. Zależy od przyczyny i nasilenia biegunki.
Dieta przy biegunce u dzieci i osób starszych
Biegunka jest szczególnie niebezpieczna dla dzieci i seniorów. Ich organizmy szybciej się odwadniają. Układ pokarmowy osób starszych bywa wrażliwszy. Jelita i żołądek tracą sprawność z wiekiem. U niemowląt i dzieci monitoruj objawy odwodnienia. Sucha skóra, brak łez to sygnały alarmowe. Zmniejszone oddawanie moczu jest ważnym wskaźnikiem. Mniej niż trzy mokre pieluchy na dobę u niemowlaka to powód do niepokoju. Zapadnięte oczy również świadczą o odwodnieniu.
Nawadnianie jest priorytetem. Stosuj doustne płyny nawadniające. U dzieci unikaj leków przeciwbiegunkowych bez konsultacji lekarskiej. Dieta powinna być bardzo lekkostrawna. Wprowadzaj produkty stopniowo. U seniorów zwróć uwagę na nietolerancję laktozy. W razie potrzeby stosuj produkty bezlaktozowe. Odpowiednia dieta może pomóc zatrzymać objawy biegunki u starszej osoby.
W przypadku biegunki u dziecka lub seniora konieczna jest ostrożność. Konsultacja z lekarzem jest często niezbędna.
Kiedy szukać pomocy medycznej? Objawy alarmujące
W większości przypadków biegunka ustępuje samoistnie. Trwa zwykle kilka dni. Czasami jednak wymaga konsultacji lekarskiej. Niektóre objawy są sygnałem do wizyty u lekarza. Gorączka powyżej 38°C wymaga uwagi. Wymioty towarzyszące biegunce są niepokojące. Silny ból brzucha to ważny sygnał. Obecność krwi lub śluzu w kale wymaga pilnej konsultacji. Biegunka trwająca dłużej niż 3-4 dni u dorosłego jest wskazaniem do wizyty. U starszych osób biegunka trwająca dłużej niż 24 godziny wymaga konsultacji. Oznaki odwodnienia to powód do natychmiastowej pomocy. Suchość w ustach, zmniejszone oddawanie moczu to objawy odwodnienia. Zasłabnięcia również świadczą o poważnym stanie.
Przy przewlekłej biegunce zawsze skonsultuj się z lekarzem. Trwa ona powyżej 10-14 dni. Może być objawem poważniejszej choroby. Lekarz pomoże ustalić przyczynę. Zaleci odpowiednie leczenie i dietę. W przypadku biegunek skonsultuj się z dietetykiem. Pomoże on dobrać dietę indywidualnie. Zależnie od przyczyny biegunki.
Kiedy iść do lekarza z biegunką?
Skonsultuj się z lekarzem, jeśli biegunka trwa dłużej niż 3-4 dni (u dorosłych) lub 24 godziny (u seniorów). Wymioty, wysoka gorączka, silny ból brzucha, krew lub śluz w kale oraz objawy odwodnienia wymagają pilnej pomocy medycznej.
Pamiętaj, że ten artykuł ma charakter informacyjny. Nie zastępuje porady lekarskiej. W przypadku nasilonych lub długotrwałych objawów biegunki zawsze skonsultuj się z lekarzem.
