Trzynastka i trzynasta emerytura w Polsce – Co musisz wiedzieć o dochodach i świadczeniach

Dodatkowe świadczenia pieniężne budzą wiele pytań. Dotyczą one przede wszystkim wliczania ich do dochodu. Wyjaśniamy zasady dla trzynastki pracowniczej i trzynastej emerytury.

Czym jest „trzynastka” i „trzynasta emerytura”?

Istnieją dwa rodzaje dodatkowych świadczeń. Pierwsze to dodatkowe wynagrodzenie roczne. Znane jest jako trzynastka pracownicza. Drugie to dodatkowa roczna świadczenie pieniężne. Określane jest jako trzynasta emerytura.

Kto ma prawo do trzynastki (wynagrodzenia)?

Trzynaste wynagrodzenie przysługuje pracownikom sfery budżetowej. Podstawą jest ustawa o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym. Prawo do wynagrodzenia rocznego nabywa się po przepracowaniu całego roku kalendarzowego. Pracownik może otrzymać proporcjonalną trzynastkę. Warunek to przepracowanie co najmniej 6 miesięcy.

Wysokość trzynastki wynosi 8,5% sumy wynagrodzeń. Suma dotyczy wynagrodzeń otrzymanych w roku kalendarzowym. Podstawa obliczenia trzynastki obejmuje pensję zasadniczą. Wlicza się też świadczenia ze stosunku pracy. Uwzględnia się wynagrodzenie urlopowe. Wlicza się ekwiwalent za urlop. Dodaje się wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy. Nie wlicza się wynagrodzenia chorobowego. Zasiłek za chorobę jest wyłączony. Zasiłek macierzyński również nie wchodzi do podstawy. Urlop szkoleniowy też nie jest wliczany.

Dla nauczycieli składniki są nieco inne. Uwzględnia się wynagrodzenie zasadnicze. Dodaje się dodatki za wysługę lat. Wlicza się dodatki funkcyjne. Dodatki motywacyjne też są brane pod uwagę. Wlicza się wynagrodzenie za czas nieobecności. Uwzględnia się pracę w porze nocnej. Praca w dni wolne jest wliczana. Praca w święta również. Wlicza się wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy. Dodaje się wynagrodzenie za pozostawanie bez pracy po przywróceniu.

Termin wypłaty trzynastki to maksymalnie koniec marca następnego roku. Za rok 2024 termin mija 31 marca 2025 roku. W przypadku rozwiązania stosunku pracy trzynastka jest wypłacana wcześniej. Wypłata następuje w dniu rozwiązania umowy. Za nieterminową wypłatę grozi kara grzywny. Może wynosić od 1000 zł do 30 000 zł.

W przedsiębiorstwach prywatnych zasady są inne. Wypłata trzynastki zależy od pracodawcy. Nie jest regulowana przepisami prawa. Może wynikać z wewnętrznych regulaminów.

Kto ma prawo do trzynastej emerytury?

Trzynasta emerytura to dodatkowe roczne świadczenie pieniężne. Przysługuje osobom pobierającym emerytury i renty. Dotyczy to systemów powszechnego i rolniczego. Obejmuje też służby mundurowe. Uprawnieni są pobierający emerytury pomostowe. Renty socjalne również kwalifikują. Świadczenie wypłaca ZUS. Dotyczy osób uprawnionych na dzień 31 marca danego roku. Świadczenia nie otrzymały osoby, którym świadczenie było zawieszone.

W 2025 roku trzynasta emerytura wynosi 1878,91 zł brutto. Ta kwota obowiązuje od 1 marca 2025 roku. ZUS wypłaca środki zgodnie z harmonogramem. Wypłaty docierają do uprawnionych najpóźniej do końca kwietnia.

Ponad 9,8 mln osób ma otrzymać trzynastą emeryturę. Zasiłek obejmuje około 6,96 mln emerytów. Dotyczy też 2,62 mln rencistów. W tej grupie jest 282 tys. rencistów socjalnych. ZUS wypłacił już około 7 milionom osób ponad 13 miliardów złotych brutto.

Jak „trzynastka” i „trzynasta emerytura” wpływają na dochód?

Wliczanie dodatkowych świadczeń do dochodu zależy od rodzaju świadczenia. Zależy też od celu ustalania dochodu. Przepisy prawa precyzują te kwestie.

Wliczanie do dochodu w pomocy społecznej.

Dochód w pomocy społecznej definiuje ustawa. Jest to suma miesięcznych przychodów. Dotyczy miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku. Przykład: Klient otrzymał w lutym 2023 roczne wynagrodzenie za 2022 rok. Otrzymał tzw. trzynastkę. Całą kwotę (wynagrodzenie + trzynastka) należy wliczyć do dochodu. Warunek to kwota nieprzekraczająca pięciokrotności kryterium dochodowego. Zgodnie z art. 8 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej, dochód obejmuje sumę miesięcznych przychodów. Dotyczy to miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku. Wlicza się przychody bez względu na tytuł i źródło. Inni użytkownicy forum OPS.pl potwierdzają tę zasadę.

Dodatkowa roczna świadczenie pieniężne (trzynasta emerytura) nie wlicza się do dochodu. Tak stanowi ustawa z dnia 9 stycznia 2020 r. Nie wlicza się jej do dochodu, o którym mowa w art. 8 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej.

Wliczanie do dochodu w świadczeniach rodzinnych.

Wypłaty tzw. 13 i 14 emerytury w roku 2023 nie są wliczane do dochodu. Dotyczy to rozpatrywania świadczeń rodzinnych. Tak stanowi informacja Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Dodatkowe roczne świadczenia pieniężne były opodatkowane w 2023 r. Przy ustalaniu prawa do świadczeń na okres 2024/25 są traktowane jako dochód opodatkowany. Należy je odpowiednio odliczać. Organ właściwy odejmuje składki społeczne. Odejmuje też składki zdrowotne. Odejmuje kwoty świadczeń (netto). Przykład z rodziny matki 4 dzieci pokazuje ten proces. Dochód męża wnioskodawcy wyniósł 21 500 zł. Odjęto składkę zdrowotną 1100 zł. Odjęto kwoty świadczeń 1445,48 zł (13.) i 2205,50 zł (14.). Końcowy dochód wyniósł 16749,02 zł.

Wpływ na inne świadczenia (dodatek osłonowy, ulga rehabilitacyjna).

Ustawodawca wyodrębnił przypadki, gdzie 13. i 14. emerytura nie wlicza się do dochodu. Kwoty tych świadczeń nie wlicza się do dochodu. Dotyczy to ustalania prawa do dodatku osłonowego. Dodatek osłonowy ma zniwelować koszty życia. Pomaga mniej zamożnym gospodarstwom. Nie bierze się ich pod uwagę. Dotyczy to ustalania prawa do ulgi rehabilitacyjnej. Dodatkowe świadczenie nie wlicza się do dochodu. Dotyczy to dodatków mieszkaniowych. Dotyczy też pomocy społecznej. Obejmuje inne formy wsparcia wymienione w ustawach. Przykład: Zasiłek pielęgnacyjny wynosi 215,84 zł. Trzynasta emerytura nie wpływa na jego wysokość. Nie wpływa też na prawo do niego.

„Trzynasta emerytura” nie wlicza się do dochodu uprawniającego do otrzymania innych świadczeń

Trzynastka i trzynasta emerytura a podatki i ZUS.

Dodatkowe świadczenia podlegają opodatkowaniu i oskładkowaniu. Zasady różnią się w zależności od świadczenia.

Opodatkowanie trzynastki (wynagrodzenia).

Trzynastka pracownicza stanowi przychód ze stosunku pracy. Od niej odprowadza się podatek dochodowy. Podatek nie jest zwolniony. Odprowadza się też składki ZUS. Składki ZUS nie są zwolnione. Wynagrodzenie za 2024 rok, wypłacone w styczniu 2025, jest przychodem z nowego roku.

Opodatkowanie trzynastej i czternastej emerytury.

Zasady opodatkowania zmieniały się w ostatnich latach. W 2022 r. 13/14 emerytura była zwolniona z opodatkowania. Nie była ujęta w dochodzie w rozliczeniu podatkowym za rok 2022. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 7 marca 2022 r. zwalniało od poboru podatku. Od wypłaconej kwoty pobierana była składka zdrowotna. Podatek nie był pobierany. Organ wypłacający świadczenie nie pobierał zaliczek na podatek. Nie wykazywał jej w PIT-40A/11A.

W 2023 r. 13/14 emerytury były opodatkowane. Są ujęte w rozliczeniu bazowym za rok 2023. Kwoty rocznego świadczenia pieniężnego były opodatkowane. Dotyczy to podatku dochodowego od osób fizycznych. Informacje z ZUS i Ministerstwa potwierdzają, że kwoty są wliczone w rozliczenia podatkowe. Dochody z emerytury i 13/14 dają PIT i empatię z MF. W 2023 r. składki społeczne i NFZ od emerytury nie są odliczane. Odliczana jest tylko składka zdrowotna. Emeryci i renciści pobierający świadczenie do 2 500 zł nie płacą podatku od 1 stycznia 2022 roku. Dotyczy to 2/3 grupy podatników. Przekroczenie kwoty 30 000 zł rocznego dochodu (powyżej 2 500 zł miesięcznie) skutkuje obowiązkiem zapłaty PIT. Od 1 stycznia 2022 roku kwota wolna od podatku to 30 000 zł.

Składki ZUS od trzynastki i trzynastej/czternastej emerytury.

Od trzynastki pracowniczej odprowadza się składki ZUS. Podlegają one pełnemu oskładkowaniu. Od trzynastej i czternastej emerytury odprowadza się składkę zdrowotną. W 2023 r. składki społeczne i NFZ od emerytury nie były odliczane. Odliczano jedynie składkę zdrowotną. W 2022 r. składka zdrowotna w ZUS była ujęta w całości. Należało odjąć składkę zdrowotną 13/14. Pozwalało to poprawnie wyliczyć dochód netto za ten rok.

Wpływ na zdolność kredytową.

Dodatkowe świadczenia mogą wpływać na zdolność kredytową. Dotyczy to trzynastej i czternastej emerytury. Decyzja o ich uwzględnieniu należy do banku. Instytucje finansowe nie mogą pomijać dodatkowych wpływów. Dotyczy to wpływów wynikających z ustawy. Komisja Nadzoru Finansowego uznała pieniądze z programu „Rodzina 500 plus” za dochód rodziny. Banki mogą je wliczać do zdolności kredytowej. Świadczenie trzynastej emerytury (1200 zł brutto) może poprawić sytuację finansową emerytów. Świadczenia specjalne mogą poprawić kondycję finansową. Mogą zwiększyć możliwości kredytowe rodziny. Zależy to jednak od polityki banku.

Wiek a kredyt dla emeryta.

Wiek kredytobiorcy ma znaczenie dla banku. Nie zamyka jednak drogi do kredytu. Moment spłaty ostatniej raty jest kluczowy. Zwykle nie później niż w wieku 75–85 lat. Zdolność kredytowa zależy od wysokości emerytury. Zależy też od zobowiązań. Historia w BIK ma duże znaczenie. Emerytura jest dla banków dobrym źródłem dochodu. Często lepszym niż umowa o pracę. Otrzymanie kredytu jest możliwe przy odpowiednio wysokiej emeryturze.

Większość banków ma limity wiekowe. W niektórych bankach (Alior, PKO BP) limit wynosi do 80 lat. W Santander i BNP Paribas to 75 lat. W ING również do 80 lat. Millennium, BOŚ, Pekao mają limity do 70-75 lat. W większości przypadków osoby w wieku 70-75 lat mogą liczyć na kredyt. Warunek to pozytywna historia kredytowa. Emeryci w wieku 65+ są często bardzo wiarygodni. Rzadziej mają problemy ze spłatą. Powyżej 80 roku życia uzyskanie kredytu może być trudniejsze. Dotyczy to kredytów na kilka lat. Banki preferują krótszy okres spłaty dla seniorów. Pozwala to uniknąć nadmiernego zadłużenia. Historia kredytowa i brak zaległości pozytywnie wpływają na szanse. Dodatkowe źródła dochodu poprawiają zdolność kredytową. Może to być renta, najem, czy praca.

Instytucje pozabankowe oferują pożyczki. Są to często pożyczki krótkoterminowe. Dostępne są na 30 dni do 36 miesięcy. Mają zazwyczaj wyższe koszty.

Jak zwiększyć szanse na kredyt?

Emeryt może zwiększyć swoje szanse na kredyt. Warto rozważyć ubezpieczenie na życie. Pomaga ono przy starszym wieku. Porównaj oferty banków i firm pożyczkowych. Zwracaj uwagę na historię kredytową. Ubezpieczenie kredytu jest elementem zabezpieczenia. Seniorzy z dodatkowymi dochodami są lepiej oceniani. Dotyczy to też posiadania ubezpieczenia. Zero zaległości jest bardzo pozytywne. Przed złożeniem wniosku zapytaj doradcę. Sprawdź, czy dodatkowe dochody będą uwzględnione. Na przykład 500 zł na dziecko.

Dokumenty potrzebne do kredytu to m.in. decyzja ZUS. Potrzebne są wyciągi z konta. Informacje o zabezpieczeniu są wymagane. Należy przygotować odpowiednie dokumenty. Można rozważyć współwnioskodawcę lub zabezpieczenie. Uważnie czytaj warunki umowy. Sprawdź RRSO i opłaty dodatkowe. Koszty wcześniejszej spłaty są ważne. Zachowaj ostrożność przy pożyczkach pozabankowych. Chwilówki mają wysokie koszty. Mają też krótkie terminy spłaty.

Pytania i odpowiedzi

Tak, całą kwotę trzynastki pracowniczej wlicza się do dochodu rodziny. Warunek to nieprzekroczenie pięciokrotności kryterium dochodowego.

Nie, trzynasta emerytura nie wlicza się do dochodu w rozumieniu ustawy o pomocy społecznej.

Wypłaty 13 i 14 emerytury z 2023 roku nie są wliczane do dochodu. Dotyczy to rozpatrywania wniosków o świadczenia rodzinne na okres 2024/25. Są jednak traktowane jako dochód opodatkowany. Należy je odliczyć od dochodu osiągniętego w 2023 r. Odejmuje się składki społeczne, zdrowotne i kwoty świadczeń netto.

Nie, kwoty 13. i 14. emerytury nie wlicza się do dochodu. Dotyczy to ustalania prawa do dodatku osłonowego.

Tak, trzynasta emerytura podlega opodatkowaniu. Od 1 stycznia 2022 roku obowiązuje kwota wolna od podatku. Wynosi ona 30 000 zł rocznie. Emeryci z niższymi świadczeniami (do 2500 zł miesięcznie) nie płacą podatku. Od wypłaconej kwoty pobierana jest składka zdrowotna.

Nie ma jednej granicy wieku. Banki ustalają własne limity. Zwykle ostatnia rata musi być spłacona przed osiągnięciem 75-85 lat. Wszystko zależy od polityki banku i zdolności kredytowej emeryta.

Trzynasta i czternasta emerytura mogą wpływać na zdolność kredytową. Banki mogą, ale nie muszą ich uwzględniać. Zależy to od wewnętrznej polityki banku. Dodatkowe dochody mogą poprawić szanse na kredyt.