Rodzicielskie świadczenie uzupełniające, znane jako „Mama 4 plus”, to forma wsparcia dla osób, które poświęciły się wychowaniu co najmniej czwórki dzieci. Pomaga zapewnić środki do życia tym, którzy zrezygnowali z pracy zawodowej. Świadczenie funkcjonuje od 2019 roku.
Czym jest świadczenie „Mama 4 plus”?
Program „Mama 4 plus” to rodzicielskie świadczenie uzupełniające. Został wprowadzony ustawą z dnia 31 stycznia 2019 roku. Jego celem jest wsparcie osób, które wychowały minimum czworo dzieci. Pomaga im uzyskać niezbędne środki do życia. Dotyczy to zwłaszcza tych, którzy z powodu opieki nad dziećmi nie wypracowali pełnej emerytury. Program ma wynagrodzić trud macierzyństwa i ojcostwa. Częściowo wyrównuje emerytury i renty.
Kto może otrzymać świadczenie „Mama 4 plus”?
Świadczenie „Mama 4 plus” przysługuje określonej grupie osób. Muszą one spełnić kilka warunków. Podstawą jest wychowanie co najmniej czwórki dzieci. Świadczenie jest dostępne dla kobiet i mężczyzn.
Warunki dla matek i ojców
O świadczenie może ubiegać się matka. Musi ukończyć 60 lat. Warunkiem jest urodzenie i wychowanie co najmniej 4 dzieci. Świadczenie może otrzymać także ojciec. Musi ukończyć 65 lat. Dotyczy to sytuacji, gdy matka dzieci nie żyje. Może też dotyczyć przypadku, gdy matka porzuciła dzieci. Chodzi też o długotrwałe zaprzestanie ich wychowywania. Ojciec musi przejąć rolę głównego opiekuna. Wnioski rozpatruje Prezes ZUS lub KRUS indywidualnie.
Jakie dzieci są wliczane?
Do dzieci zaliczane są dzieci własne. Wlicza się też dzieci współmałżonka. Obejmuje to dzieci przysposobione. Dotyczy to również dzieci przyjętych na wychowanie. Chodzi o dzieci w ramach rodziny zastępczej. Wyjątkiem jest rodzina zastępcza zawodowa.
Wymogi dotyczące zamieszkania i obywatelstwa
O świadczenie mogą ubiegać się obywatele Polski. Dotyczy to też obywateli UE i EFTA. Mogą to być cudzoziemcy legalnie przebywający w Polsce. Wymagane jest zamieszkanie w Polsce. Musiało to trwać co najmniej 10 lat. Okres ten liczy się po ukończeniu 16 roku życia. Centrum interesów osobistych lub gospodarczych musi być w Polsce.
Kryteria dochodowe
Świadczenie przysługuje osobom, które nie mają dochodów. Chodzi o brak dochodów zapewniających środki do życia. Dotyczy to też osób, które pobierają niską emeryturę lub rentę. Suma wszystkich świadczeń nie może przekraczać kwoty najniższej emerytury. Jeśli ktoś ma świadczenie niższe niż minimalne, otrzyma wyrównanie. W przypadku posiadania już innego świadczenia, suma wypłat nie może przekraczać limitu.
Osoba pobierająca świadczenie ma obowiązek poinformować ZUS o podjęciu pracy. Dotyczy to też otrzymania innego świadczenia. Niezgłoszenie zmian może skutkować zwrotem świadczenia. Może też oznaczać utratę prawa do niego.
Czy świadczenie przysługuje matkom, które pracowały?
Świadczenie „Mama 4 plus” przysługuje osobom, które wychowały minimum cztery dzieci, niezależnie od tego, czy były aktywne zawodowo. Jest to świadczenie uzupełniające. Pomaga osiągnąć poziom minimalnej emerytury, jeśli własne świadczenie jest niższe lub go brak.
Ile wynosi świadczenie „Mama 4 plus”?
Wysokość świadczenia jest równa kwocie minimalnej emerytury. Podlega corocznej waloryzacji. Waloryzacja dostosowuje wartość do sytuacji gospodarczej i inflacji.
Aktualna kwota świadczenia (2024)
Od 1 marca 2024 roku wysokość świadczenia wynosi 1780,96 zł brutto. Jest to około 1621 zł netto. Maksymalna kwota świadczenia to 1780,96 zł. ZUS wyrównuje wysokość świadczenia do tej kwoty. Dotyczy to osób, które nie pobierają emerytury lub mają ją niższą od minimalnej.
Prognozowana kwota w 2025 roku
Świadczenie podlega corocznej waloryzacji. Od 1 marca 2025 roku kwota świadczenia wzrośnie. Prognozowana kwota po waloryzacji to 1878,91 zł brutto.
Historia zmian kwoty
Świadczenie funkcjonuje od 2019 roku. W 2019 roku wynosiło około 876 zł netto. Było wyrównywane do kwoty najniższej emerytury (899 zł). Od 1 marca 2022 roku kwota wynosiła 1338,44 zł. W 2023 roku minimalna emerytura wynosiła 1588,44 zł. Od 1 marca 2024 roku wzrosła do 1780,96 zł.
Wysokość świadczenia od 1 marca 2022 do 2024 roku:
- 1 marca 2022: 1338,44 zł
- 2023: 1588,44 zł
- 1 marca 2024: 1780,96 zł
W 2024 roku średnia kwota wypłacanego dodatku wynosiła 973,04 zł. W styczniu 2024 średnia wypłata to 889 zł. W marcu 2024 było to 991 zł. W grudniu 2024 średnia kwota wyniosła 982 zł. Najwyższą kwotę w 2024 roku wypłacono w kwietniu – 994 zł.
Jak ubiegać się o świadczenie „Mama 4 plus”?
Aby otrzymać świadczenie, należy złożyć wniosek. Proces wymaga przygotowania odpowiednich dokumentów. Wnioski rozpatruje ZUS lub KRUS.
Procedura składania wniosku
Wniosek o rodzicielskie świadczenie uzupełniające składa się do ZUS lub KRUS. Zależy to od wcześniejszego ubezpieczenia wnioskodawcy. Można złożyć wniosek osobiście w oddziale instytucji. Dostępna jest też forma elektroniczna. Wnioski rozpatruje Prezes ZUS lub KRUS. Proces rozpatrywania wniosku jest nieokreślony czasowo. Zależy od indywidualnej sytuacji i obciążenia instytucji.
Wymagane dokumenty
Do wniosku należy dołączyć kilka dokumentów. Potrzebny jest formularz ERSU. Wymagane są zaświadczenia o dochodach. Należy złożyć oświadczenie o sytuacji osobistej i majątkowej. Konieczne są dokumenty potwierdzające wychowanie dzieci. Mogą to być akty urodzenia dzieci. W przypadku pieczy zastępczej, potrzebne są orzeczenia sądowe. Ważne są numery PESEL dzieci. Wymagane dokumenty do uzyskania świadczenia to m.in. akt urodzenia dzieci, zaświadczenie o dochodach, akt zgonu matki (jeśli dotyczy).
Sugestie dotyczące dokumentów:
- Złożenie wniosku w oddziale ZUS lub KRUS.
- Dołączenie dokumentów potwierdzających wychowanie dzieci.
- Dołączyć należy dokumenty zagraniczne lub orzeczenia sądowe.
- Dbać o kompletność dokumentów przy składaniu wniosku.
Gdzie złożyć wniosek?
Wnioski składa się w oddziale ZUS. Można też złożyć w placówce KRUS. Zależy to od tego, gdzie wnioskodawca był ubezpieczony. Możliwe jest złożenie wniosku elektronicznie. Wnioski można składać za pośrednictwem stron internetowych ZUS lub KRUS.
Co zrobić w przypadku odmowy?
Nie każdy wniosek jest rozpatrywany pozytywnie. W przypadku odmowy przyznania świadczenia, można się odwołać. Odwołanie składa się w ciągu 14 dni. Należy złożyć odwołanie do ZUS lub KRUS. Odwołania można zaskarżyć do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Trzeba to zrobić w ciągu 30 dni. Sąd znajduje się w Warszawie.
Punkty do odwołania:
- Złożenie odwołania do ZUS z uzasadnieniem.
- Dołączyć należy dokumenty potwierdzające spełnienie kryteriów.
Statystyki programu „Mama 4 plus”
Program cieszy się zainteresowaniem. Od 1 marca 2019 do 31 grudnia 2023 roku dodatek przyznano 77,8 tys. osobom. Wydatki na ten cel wyniosły prawie 2,4 mld zł. W 2023 roku z programu korzystało około 80 tysięcy osób. W grudniu 2024 roku prawie 60 tys. osób pobierało dodatek. Dokładnie było to 59,6 tys. osób.
Ponad 60 tysięcy osób korzysta z tego świadczenia w Polsce. Około 80 tysięcy kobiet oczekiwało na świadczenie w 2019 roku. Na ten cel w 2019 roku przeznaczono około 730 milionów złotych.
Dyskusje i przyszłość świadczenia
System emerytalny w Polsce jest tematem dyskusji. Chodzi zwłaszcza o wsparcie dla matek wielodzietnych. Obecne przepisy nie przewidują dodatkowego zwiększenia emerytury dla matek z czwórką dzieci, które pracowały. Program „Mama 4 plus” jest odpowiedzią na tę lukę. Ma pomóc osobom bez prawa do minimalnej emerytury.
Niektórzy uważają system za niesprawiedliwy. Podkreślają, że matki wychowujące dzieci i pracujące nie otrzymują dodatkowych świadczeń.
„Dziś jest dyskryminacja matek, które wychowały dzieci i pracowały, a nie mają prawa do dodatku”
„Pracowałam 40 lat i wychowałam 4 dzieci, a teraz nie dostaję nic”
Opinie wyrażają niezadowolenie z nierównego traktowania. Krytykują brak sprawiedliwości społecznej.
„Każda kobieta powinna mieć dodatek z tytułu wychowania dzieci, również ta, która wypracowała emeryturę”
Debata dotyczy konieczności rozszerzenia świadczeń. Powinny objąć wszystkie matki, niezależnie od stażu pracy.
Dyskusja o wprowadzeniu wyższych emerytur dla pracujących matek wskazuje na potrzebę lepszego wsparcia finansowego. Wiceminister Sebastian Gajewski zaznacza, że obecny system opiera się na składkach. Wprowadzenie dodatkowego zwiększenia byłoby poważną zmianą. Byłoby sprzeczne z charakterem systemu. Poseł Bartłomiej Wróblewski zwraca uwagę na potrzebę wyższych emerytur dla pracujących matek. Podkreśla, że łączenie pracy z wychowaniem wielu dzieci to ogromne wyzwanie. Nie jest ono odpowiednio wynagradzane w systemie emerytalnym.
Trendy wskazują na wzrost zainteresowania dodatkami socjalnymi. Rośnie świadomość na temat wsparcia dla rodzin wielodzietnych. Coroczna waloryzacja świadczeń jest elementem poprawy sytuacji materialnej. Trwają debaty na temat sprawiedliwości społecznej w zakresie emerytur dla matek.
Czy program „Mama 4 plus” zostanie rozszerzony?
Obecnie program wspiera osoby bez prawa do minimalnej emerytury. Trwają dyskusje o rozszerzeniu wsparcia na pracujące matki wielodzietne. Wymaga to jednak zmian systemowych. Jest to przedmiotem debat politycznych i społecznych.
Dodatkowe informacje
Świadczenie „Mama 4 plus” nie jest opodatkowane. Obejmuje również osoby adoptujące dzieci. Muszą być spełnione kryteria. Obecne dodatki emerytalne nie uwzględniają sytuacji wielodzietnych. Chodzi o dodatek pielęgnacyjny i dodatek dla sierot zupełnych. Warto skonsultować się z ZUS lub KRUS. Można uzyskać szczegółowe informacje o wysokości świadczeń. Dotyczy to też prawa do dodatków.
Sugestie praktyczne:
- Skonsultować się z ZUS w celu szczegółowych informacji.
- Przygotować odpowiednie dokumenty.
- Zgłaszać wszelkie zmiany w sytuacji dochodowej.
- Analiza sytuacji prawnej i materialnej przed złożeniem wniosku jest ważna.
- Informować o zmianach mających wpływ na prawo do świadczenia.
Rodzicielskie świadczenie uzupełniające jest powiązane z systemem emerytalnym. Współpracują przy nim ZUS i KRUS. Podstawą prawną jest Ustawa z dnia 31 stycznia 2019 roku.
Program „Mama 4 plus” jest ważnym wsparciem. Pomaga rodzicom, którzy poświęcili życie wychowaniu dzieci. Zapewnia im minimalne środki utrzymania na starość.
