Renta z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) wspiera osoby, które nie mogą pracować z powodu problemów zdrowotnych. Sprawdź, kto i na jakich zasadach może ubiegać się o to świadczenie. Dowiedz się, jakie schorzenia są najczęstszą przyczyną przyznawania renty.
Co to jest renta z tytułu niezdolności do pracy?
Renta z tytułu niezdolności do pracy to ważne świadczenie. Jest to świadczenie pieniężne wypłacane przez ZUS lub KRUS. Przysługuje osobom, które utraciły zdolność do pracy. Utrata ta wynika ze stanu zdrowia. Celem renty jest wsparcie finansowe. Pomaga ona osobom, które nie mogą zarobkować. Dawniej używano terminu renta chorobowa. Obecnie to świadczenie rehabilitacyjne. W Polsce funkcjonuje kilka rodzajów rent. Są to renta rodzinna, socjalna i z tytułu niezdolności. Renta inwalidzka zmieniła nazwę w 1997 roku.
Kto ma prawo do renty z ZUS? Warunki i wymagania
Prawo do renty zależy od stopnia niezdolności do pracy. Nie decyduje o tym konkretna choroba. Aby otrzymać rentę, musisz być uznany za niezdolnego. Orzeka o tym lekarz orzecznik ZUS. Wymagany staż ubezpieczeniowy zależy od Twojego wieku. Staż ten wynosi od 1 do 5 lat. Musi być osiągnięty w ciągu 10 lat przed złożeniem wniosku. Niezdolność do pracy musi powstać w okresie ubezpieczenia. Może też powstać w określonym czasie po jego ustaniu. Okresy składkowe i nieskładkowe można udowodnić. Służą do tego okresy zatrudnienia, nauki, działalności gospodarczej czy pobierania zasiłków.
Jaki staż ubezpieczeniowy jest wymagany do renty?
Wymagany staż zależy od wieku. Dla osób do 20 lat to 1 rok. Między 20 a 22 lata potrzebne są 2 lata. Od 22 do 25 lat wymagany staż to 3 lata. Między 25 a 30 lat to 4 lata. Dla osób powyżej 30 lat wymagane jest 5 lat stażu.
Uwaga: Nie można otrzymać renty, jeśli masz już prawo do emerytury z ZUS. Warunki do jej uzyskania również wykluczają rentę.
W przypadku wypadku w drodze do pracy renta przysługuje. Dotyczy to osób z odpowiednim stażem (20 lat dla kobiet, 25 lat dla mężczyzn). Wtedy nie trzeba udowadniać okresu składkowego.
Orzekanie o niezdolności do pracy przez ZUS
Decyzję o przyznaniu renty podejmuje komisja lekarska ZUS. Niezdolność do pracy orzekają lekarze orzecznicy. Pracują oni w oddziałach ZUS w 16 miastach Polski. Niezdolność może być całkowita lub częściowa. Całkowicie niezdolna do pracy jest osoba. Utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Częściowo niezdolna to osoba. W znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z kwalifikacjami. Orzeczenie o niezdolności jest ważne. Wydaje się je zazwyczaj na okres do 5 lat. Okres ten może być dłuższy. Dzieje się tak, gdy nie ma rokowań na odzyskanie zdolności. Ocena niezdolności zależy od szans powrotu do zdrowia. Dla chorób nieuleczalnych orzeka się stałą niezdolność. Dla chorób uleczalnych najczęściej orzeka się rentę okresową. Orzeczenie o niezdolności musi poprzedzać wypłatę renty.
Na jak długo przyznawana jest renta z ZUS?
Renta przyznawana jest zazwyczaj na okres do 5 lat. Okres ten może być dłuższy, jeśli lekarz orzecznik stwierdzi brak rokowań na odzyskanie zdolności do pracy.
Od decyzji lekarza orzecznika można się odwołać. Sprzeciw składasz do Komisji Lekarskiej ZUS. Masz na to 14 dni.
Lista chorób uprawniających do renty – czy istnieje?
Wiele osób pyta o listę chorób. Nie istnieje oficjalna lista schorzeń. Żadne przepisy jej nie precyzują. Decyduje naruszenie sprawności organizmu. Ważny jest też brak rokowania odzyskania zdolności do pracy. Przyczyny orzekania o niezdolności są różne. Obejmują one wiele chorób i schorzeń. Przyznanie renty opiera się na inwalidztwie. Opiera się też na chorobach. Poważnie upośledzają one sprawność fizyczną lub psychiczną. Stan zdrowia jest kluczowy. Sama choroba nie decyduje o rencie. Renta z ZUS nie przysługuje tylko za choroby serca. Nie dostaniesz jej wyłącznie za nowotwory.
Najczęściej przyznawane renty dotyczą schorzeń:
- Choroby układu krążenia (nadciśnienie tętnicze, stan po udarze, przewlekła niewydolność serca).
- Choroby układu oddechowego (przewlekła obturacyjna choroba płuc, nowotwory płuc).
- Choroby narządu wzroku (jaskra, ślepota, zwyrodnienie plamki żółtej).
- Choroby narządu słuchu (znaczny ubytek słuchu).
- Choroby zakaźne (AIDS).
- Choroby układu nerwowego (epilepsja, Parkinson, Alzheimer, stwardnienie rozsiane, neuropatia uciskowa kończyn górnych).
- Choroby narządu ruchu (choroby zwyrodnieniowe stawów, toczeń rumieniowaty, schorzenia kręgosłupa, dna moczanowa).
- Zaburzenia psychiczne (schizofrenia, zespół maniakalno-depresyjny, depresja).
- Choroby skóry.
- Choroby narządu głosu.
- Nowotwory złośliwe.
Lista chorób kwalifikujących do renty jest długa. Obejmuje m.in. depresję. Zawiera też choroby skóry. Znajdują się na niej schorzenia układu ruchu. Renta może być przyznana. Dotyczy to także osób uzależnionych.
Renta z tytułu choroby zawodowej
Rentę można otrzymać z powodu choroby zawodowej. Choroby zawodowe również uprawniają do renty. Ich lista jest określona przepisami. Rozporządzenie wymienia 26 kategorii chorób zawodowych.
Lista chorób zawodowych obejmuje między innymi:
- Zatrucie ostre lub przewlekłe wywołane substancjami chemicznymi.
- Gorączka metaliczna.
- Pylice płuc (pylica krzemowa, pylica górników, pylico-gruźlica, pylica azbestowe, pylica talkowa, pylica grafitowa, pylice wywołane pyłami metali).
- Choroby opłucnej i osierdzia wywołane pyłem azbestu.
- Przewlekłe obturacyjne zapalenie oskrzeli.
- Astma oskrzelowa.
- Alergiczny nieżyt nosa.
- Przewlekłe choroby narządu głosu.
- Choroby skórne.
- Zespół wibracyjny.
- Choroby zakaźne i pasożytnicze oraz ich następstwa.
- Choroby układu wzrokowego.
- Choroby wywołane działaniem wysokich/niskich temperatur.
- Choroby wywołane pracą w warunkach podwyższonego ciśnienia atmosferycznego.
- Obustronny trwały odbiorczy ubytek słuchu typu ślimakowego lub czuciowo-nerwowego.
- Przewlekłe choroby obwodowego układu nerwowego.
- Przewlekłe choroby układu ruchu.
- Choroby wywołane promieniowaniem jonizującym.
- Przedziurawienie przegrody nosa wywołane substancjami żrącymi/drażniącymi.
- Zapalenie obrzękowe krtani o podłożu alergicznym.
Ile wynosi renta z ZUS w 2025 roku?
Wysokość renty z ZUS wyliczana jest indywidualnie. Zależy od Twoich okresów składkowych. Zależy też od Twoich zarobków. Wpływa na nią przeciętne wynagrodzenie. Od 1 marca 2025 roku obowiązują nowe stawki rentowe. Kwota renty z tytułu całkowitej niezdolności wynosi 1878,91 zł brutto. Renta z tytułu częściowej niezdolności wynosi 1409,18 zł brutto.
| Rodzaj renty (od 01.03.2025) | Kwota brutto |
|---|---|
| Całkowita niezdolność do pracy | 1878,91 zł |
| Częściowa niezdolność do pracy | 1409,18 zł |
| Całkowita z wypadku/choroby zawodowej | 2254,69 zł |
| Częściowa z wypadku/choroby zawodowej | 1691,02 zł |
Od marca 2024 roku najniższa emerytura i renta wynosiła 1780,96 zł. Renta dla osób częściowo niezdolnych wynosiła wtedy 1335,72 zł. Dodatek pielęgnacyjny od marca 2024 wynosił 330,07 zł miesięcznie.
„Głównym powodem wzrostu wydatków jest coroczna waloryzacja świadczeń” – dr n. med. Bogusława Bukowska
Renta szkoleniowa – szansa na powrót do pracy
Możliwa jest renta szkoleniowa. Przysługuje osobom, które muszą się przekwalifikować. Otrzymuje ją osoba spełniająca warunki do renty. Musi też mieć orzeczenie o celowości przekwalifikowania. Renta szkoleniowa jest przyznawana na 6 miesięcy. Okres ten można przedłużyć. Maksymalnie do 30 miesięcy.
Jak długo można pobierać rentę szkoleniową?
Rentę szkoleniową przyznaje się na 6 miesięcy. Okres ten może zostać przedłużony, maksymalnie do 30 miesięcy.
Jak i gdzie złożyć wniosek o rentę?
Aby otrzymać rentę, musisz złożyć wniosek w ZUS. Zrób to nie później niż 30 dni. Termin liczysz przed ustaniem prawa do innych świadczeń. Proces ubiegania się o rentę obejmuje kilka kroków. Złóż dokumentację medyczną. Wypełnij formularz ZUS ZNp-7. Możesz go znaleźć na stronie ZUS. Wnioski można składać elektronicznie. Służy do tego Platforma Usług Elektronicznych (PUE) ZUS. Możesz złożyć wniosek osobiście w placówce ZUS. Inne opcje to wysyłka pocztą lub kurierem. Możesz skorzystać z pomocy płatnika składek. Istnieje też możliwość wypełnienia wniosku ustnie w placówce. Po złożeniu dokumentów oczekuj na wezwanie. Zaprosi Cię komisja lekarska. Przygotuj się na kontrole okresowe.
Wymagane dokumenty do ubiegania się o rentę to:
- Dokument potwierdzający Twoją tożsamość.
- Dokumenty o okresach Twojej pracy.
- Zaświadczenie OL-9 od lekarza.
- Wywiad zawodowy.
Sugestie:
- Przygotuj pełną dokumentację medyczną.
- Wypełnij formularz ZUS ZNp-7 dokładnie.
- Składaj wnioski elektronicznie, osobiście lub pocztą.
- Oczekuj na wezwanie do komisji lekarskiej.
- Przygotuj się na kontrole okresowe stanu zdrowia.
Najwygodniejsza forma składania wniosku. To elektronicznie przez PUE. Możesz skorzystać z pomocy pracownika ZUS. Pomoc oferuje też płatnik składek.
Uwaga: Przed zastosowaniem porad medycznych skonsultuj się z lekarzem. Treści artykułu mają charakter informacyjno-edukacyjny. Nie zastępują konsultacji lekarskiej.
ZUS – Instytucja i Podstawa prawna
Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) to kluczowa instytucja. Świadczy o rentach z tytułu niezdolności do pracy. Wypłaca też emerytury i zasiłki. ZUS działa na podstawie ustaw. Są to ustawy z 1998 i 2005 roku. Podstawą prawną rent jest ustawa. To ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. ZUS wprowadził wiele systemów cyfrowych. Należą do nich PUE, e-ZLA, mZUS. Platformy te umożliwiają zarządzanie świadczeniami. ZUS posiada rozbudowaną sieć oddziałów. Punkty obsługi klientów są w całej Polsce.
„Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest głównym filarem systemu zabezpieczenia społecznego w Polsce.” – ZUS
„Dzięki cyfryzacji i platformom elektronicznym, obsługa klienta jest coraz bardziej szybka i wygodna.” – ZUS
„ZUS to instytucja, która od ponad 90 lat zapewnia bezpieczeństwo socjalne obywatelom.” – ZUS
ZUS uczestniczy w międzynarodowych umowach. Współpracuje z instytucjami UE i EFTA. Działa z OECD, ONZ i Bankiem Światowym. W 2024 roku wprowadzono nową politykę cookies na stronach ZUS. Serwisy wykorzystują techniczne i analityczne pliki cookies. ZUS wdrożył RODO. Stosuje nowoczesne zabezpieczenia danych. Cyfrowa archiwizacja dokumentów jest standardem. Dostępne są rozwiązania chmurowe. Funkcjonują też platformy mobilne. Systemy cyfrowe ZUS są integrowane. Łączą się z innymi platformami rządowymi.
Wypłaty świadczeń rocznie to około 50 milionów. Platforma PUE ma ponad 12 milionów użytkowników. ZUS posiada ponad 300 oddziałów. Zatrudnia około 40 tysięcy pracowników. Ubezpieczonych jest ponad 16 milionów. ZUS zawarł ponad 40 umów międzynarodowych.
Sugestie:
- Korzystaj aktywnie z platform PUE i mZUS.
- Pracodawcy powinni używać systemów elektronicznych do rozliczeń.
- Dowiedz się o możliwościach odwołań od decyzji ZUS.
- W razie potrzeby korzystaj z platformy ePUAP.
- Dbaj o bezpieczeństwo swoich danych online.
Uwaga prawna: Systematyczne pobieranie treści, danych lub informacji z tej strony bez zgody jest zabronione. Wyjątkiem jest wykorzystywanie do ułatwiania wyszukiwania przez wyszukiwarki internetowe.
