Renta rodzinna to świadczenie z ZUS. Przysługuje członkom rodziny osoby zmarłej. Warunki jej otrzymania są ściśle określone przez przepisy. Wyjaśniamy, kto ma do niej prawo i jak złożyć wniosek.
Czym jest renta rodzinna?
Renta rodzinna to specjalne świadczenie pieniężne. Przysługuje uprawnionym członkom rodziny. Otrzymują je po śmierci bliskiej osoby. Świadczenie rekompensuje utracone środki utrzymania. Reguluje je Ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 grudnia 1998 roku.
Renta rodzinna jest pochodną świadczenia zmarłego. Zmarły musiał mieć prawo do emerytury. Mógł też pobierać rentę z tytułu niezdolności do pracy. Prawo do renty przysługuje także, gdy zmarły spełniał warunki do tych świadczeń.
Kto może otrzymać rentę rodzinną?
Prawo do renty rodzinnej mają najbliżsi członkowie rodziny. Zalicza się do nich małżonka (wdowę lub wdowca). Uprawnione są także dzieci własne zmarłego. Renta przysługuje dzieciom drugiego małżonka. Dotyczy też dzieci przysposobionych.
Prawo do świadczenia mają również wnuki. Obejmuje rodzeństwo zmarłej osoby. Do renty mogą być uprawnieni rodzice. Dotyczy to ojczyma, macochy i osób przysposabiających. Wszyscy uprawnieni dzielą jedną rentę. Jest ona dzielona po równo.
Czy renta rodzinna przysługuje po zmarłym, który nie pracował?
Nie, renta rodzinna nie przysługuje, jeśli zmarła osoba nie pracowała. Bliscy nie mają prawa do świadczenia w takim przypadku. Zmarły musiał mieć prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy.
Warunki dla dzieci
Dzieci mają prawo do renty do ukończenia 16 lat. Prawo trwa do 25 lat, gdy kontynuują naukę. Nie ma limitu wieku dla dzieci całkowicie niezdolnych do pracy. Warunek to niezdolność powstała przed 16. rokiem życia. Dotyczy to też okresu nauki przed ukończeniem 25 lat.
Wnuki i rodzeństwo muszą spełnić dodatkowe warunki. Mają prawo do renty, jeśli były przyjęte na wychowanie. Musiało to nastąpić co najmniej na rok przed śmiercią ubezpieczonego. Zmarły musiał mieć wkład w ich utrzymanie. Wyjątkiem są dzieci w rodzinnych domach dziecka lub rodzinach zastępczych.
Warunki dla wdowy lub wdowca
Małżonek (wdowa lub wdowiec) musi spełnić warunki. Prawo do renty ma osoba, która ukończyła 50 lat. Może też być niezdolna do pracy. Warunki te muszą być spełnione w chwili śmierci małżonka.
Renta przysługuje także, gdy wdowa/wdowiec wychowuje dziecko. Dziecko musi być uprawnione do renty rodzinnej. Warunek to ukończenie 16 lat przez dziecko. Dotyczy to też 18 lat, jeśli się uczy. W przypadku rozwodu lub separacji renta jest możliwa. Podstawą są alimenty zasądzone wyrokiem sądu.
Jak obliczana jest wysokość renty rodzinnej?
Wysokość renty rodzinnej zależy od świadczenia zmarłego. ZUS ustala wysokość na podstawie jego emerytury lub renty. Organ rentowy bada uprawnienia do wszystkich świadczeń zmarłego. Wybierana jest najkorzystniejsza wysokość.
Wysokość renty zależy od liczby uprawnionych osób.
- Dla jednej osoby uprawnionej wynosi 85% świadczenia zmarłego.
- Dla dwóch osób uprawnionych wynosi 90% świadczenia zmarłego.
- Dla trzech lub więcej osób wynosi 95% świadczenia zmarłego.
Wszystkim uprawnionym przysługuje jedna łączna renta. Jest ona dzielona równo między nich.
Ile wynosi najniższa renta rodzinna?
Kwota najniższej renty rodzinnej ulega zmianie. Od 1 marca 2024 roku minimalna renta rodzinna wynosiła 1780,96 zł brutto. Od 1 marca 2025 roku kwota ta wzrasta do 1878,91 zł brutto. Renta jest corocznie waloryzowana.
Proces wyliczania renty przez ZUS jest złożony. Opiera się na stażu ubezpieczeniowym. Ważna jest wysokość zarobków zmarłego. Uwzględnia się okresy składkowe i nieskładkowe. Podstawą jest podstawa wymiaru składek. To średnia wysokość wynagrodzenia.
Jak złożyć wniosek o rentę rodzinną?
Procedura ubiegania się o rentę zaczyna się od wniosku. Wniosek należy złożyć w ZUS. Stosuje się formularz ERR-W. Można go pobrać ze strony ZUS. Wniosek składa się osobiście w oddziale. Można też wysłać go pocztą. Złożenie wniosku przez platformę PUE ZUS jest możliwe. Wniosek można złożyć ustnie w oddziale ZUS. Wymaga to podpisu pełnoletniej osoby lub opiekuna.
Wniosek o rentę rodzinną składa się do ZUS. Należy to zrobić w terminie od dnia zgonu. Nie później niż w ciągu miesiąca. Organ rentowy ustala rentę od dnia powstania prawa. Nie wcześniej niż od miesiąca zgłoszenia wniosku. ZUS rozpatruje wniosek do 30 dni.
Do wniosku dołącza się odpowiednie dokumenty.
- Akt zgonu członka rodziny.
- Akt małżeństwa (jeśli dotyczy).
- Akt urodzenia (dla dzieci).
- Zaświadczenie o stanie zdrowia (w przypadku niezdolności do pracy).
- Zaświadczenie o uczęszczaniu do szkoły (dla uczących się dzieci).
- Dokument potwierdzający datę urodzenia.
- Oświadczenie o pozostawaniu we wspólności małżeńskiej lub o alimentach.
- Oświadczenie o nieosiąganiu przychodów z pracy (dla wdowy/wdowca).
- Dokumenty potwierdzające pokrewieństwo.
Dokładne dokumentowanie okresów pracy zmarłego jest ważne. Konsultacje z doradcami ZUS mogą pomóc.
Nowe zasady dla wdów i wdowców od 2025 roku
Od 1 stycznia 2025 roku obowiązują nowe przepisy. Wprowadzają tak zwaną rentę wdowią. Nowe przepisy znoszą dotychczasową zasadę. Można było otrzymać tylko jedno świadczenie. Od 2025 roku można łączyć własne świadczenie z rentą rodzinną.
Wdowa lub wdowiec może wybrać. Może pobierać własną emeryturę/rentę. Do tego może dostać część renty rodzinnej. Można też wybrać rentę rodzinną w pełnej wysokości. Do tego przysługuje część własnego świadczenia. Wartość drugiego świadczenia wynosi 15%. Od stycznia 2027 roku wartość ta wzrośnie do 25%.
Nowe przepisy wprowadzają limit łącznej wypłaty. Limit wynosi trzykrotność najniższej emerytury. Od marca 2025 roku najniższa emerytura to 1878,91 zł brutto. Limit łącznych świadczeń to 5636,73 zł brutto. ZUS potwierdza prawo do świadczeń. Następnie każda instytucja wypłaca odrębne świadczenie. Renta rodzinna może pochodzić z ZUS, KRUS, lub służb mundurowych.
Złożenie wniosku o rentę wdowią jest konieczne. Świadczenie nie jest przyznawane z urzędu. Wniosek ERWD jest dostępny na platformie PUE ZUS. Wniosek można złożyć od 1 lipca 2025 r. Dotyczy to świadczeń przyznanych do 31 lipca 2025 r.
Utrzymanie wspólności małżeńskiej jest ważne dla zachowania prawa do renty. Nie zawieranie nowego związku małżeńskiego także pozwala zachować prawo.
Inne świadczenia po śmierci bliskiego
Oprócz renty rodzinnej, istnieją inne świadczenia. Można ubiegać się o zasiłek pogrzebowy. Jego wysokość wynosi do 4000 zł. Przysługuje osobie, która pokryła koszty pogrzebu.
Istnieje także odprawa pośmiertna. Przysługuje członkom rodziny zmarłego pracownika. Jej wysokość zależy od stażu pracy. Możliwe jest też dochodzenie odszkodowania. Dotyczy to zadośćuczynienia za śmierć rodzica. W przypadku odwołania od decyzji ZUS, warto skorzystać z pomocy prawnika. Prawnik od ubezpieczeń społecznych może zwiększyć szanse na powodzenie.
