Niski puls, znany jako bradykardia, oznacza zbyt wolne bicie serca. Może być normalnym stanem fizjologicznym lub sygnałem poważnych problemów zdrowotnych. Dowiedz się, kiedy niskie tętno wymaga konsultacji lekarskiej.
Czym jest puls i kiedy jest za niski?
Puls, inaczej tętno, to rytmiczne pulsowanie ścian naczyń tętniczych. Jest wywołane przez krew tłoczoną przez serce. Możesz wyczuć puls na dużych tętnicach. Liczba uderzeń na minutę odzwierciedla pracę serca. Wartość tętna sprawdzisz ciśnieniomierzem lub pulsoksymetrem.
Prawidłowy puls – jakie są normy?
Prawidłowy puls różni się w zależności od wieku. U dorosłych w spoczynku wynosi 60-100 uderzeń na minutę. Średni puls dorosłego to około 70 uderzeń. U osób starszych norma to około 60 uderzeń na minutę. Im jesteś starszy, tym puls spoczynkowy może być niższy.
| Grupa wiekowa | Średni puls (uderzeń/minutę) |
|---|---|
| Płód | 110–150 |
| Noworodki | 120–160 |
| Niemowlęta | 100–160 (ok. 130) |
| Dzieci (1-3 lata) | 90–150 |
| Dzieci (do 6 lat) | 80–100 (ok. 100) |
| Dzieci (7-12 lat) | ok. 100 |
| Młodzież | ok. 85 |
| Dorośli | 60–100 (ok. 70) |
| Starsi | ok. 60 |
Kiedy mówimy o niskim pulsie?
Niski puls oznacza tętno poniżej 60 uderzeń na minutę. Ten stan nazywamy bradykardią. Bradykardia może być zjawiskiem normalnym lub wskazywać na chorobę. Tętno poniżej 50 uderzeń na minutę wymaga konsultacji lekarskiej. Skrajnie niskie tętno poniżej 40 BPM sugeruje poważne zaburzenia.
Bradykardia to dolegliwość charakteryzująca się niskim tętnem (niskim pulsem). – Katarzyna Augustyniak
Przyczyny niskiego pulsu
Niski puls może mieć wiele przyczyn. Niektóre są fizjologiczne, inne patologiczne. Ważne jest rozróżnienie tych stanów. Przyczyny patologiczne wymagają diagnostyki i leczenia.
Niski puls jako norma fizjologiczna
Obniżone tętno bywa naturalną adaptacją organizmu. Występuje często u sportowców wytrzymałościowych. Ich serce jest wydajniejsze i potrzebuje mniej uderzeń. Niski puls obserwujemy także podczas snu. Z wiekiem puls spoczynkowy naturalnie maleje. Niski puls u osoby starszej bez objawów nie musi budzić niepokoju.
Chorobowe przyczyny niskiego pulsu
Bradykardia może być objawem różnych schorzeń. Choroby serca są częstą przyczyną. Należą do nich miażdżyca i choroba wieńcowa. Problemy z zastawkami serca również wpływają na puls. Dysfunkcja węzła zatokowego to kolejna możliwa przyczyna. Zaburzenia rytmu serca, w tym bloki serca, powodują wolne tętno. Przebyty zawał serca pozostawia blizny. Te blizny mogą zakłócać przewodnictwo impulsów elektrycznych.
Inne przyczyny obejmują zaburzenia hormonalne. Niedoczynność tarczycy często prowadzi do bradykardii. Zaburzenia elektrolitowe, np. niski magnez czy nadmiar potasu, wpływają na pracę serca. Choroby układu nerwowego także mogą być przyczyną. Wzmożone ciśnienie śródczaszkowe obniża puls u dzieci. Zatrucia lekami, np. beta-blokerami, zwalniają pracę serca. Glikozydy naparstnicy również mają taki efekt. Infekcje i choroby zapalne mogą wpływać na tętno. Zespół bezdechu śródsennego to kolejna możliwa przyczyna. Restrykcyjna dieta lub nadmiar alkoholu też mogą obniżać puls. COVID-19 oraz reakcje na szczepionki bywają rzadkimi przyczynami.
- Choroby serca (miażdżyca, choroba wieńcowa, bloki serca)
- Zaburzenia hormonalne (niedoczynność tarczycy)
- Zaburzenia elektrolitowe (niski magnez, nadmiar potasu)
- Przyjmowane leki (beta-blokery, glikozydy naparstnicy)
- Choroby układu nerwowego
- Zatrucia
- Infekcje
- Zespół bezdechu śródsennego
- Restrykcyjna dieta
- Alkohol
Objawy towarzyszące niskiemu pulsowi
Niski puls często przebiega bezobjawowo. Szczególnie dotyczy to bradykardii fizjologicznej. Jednak gdy puls jest zbyt niski dla potrzeb organizmu, pojawiają się objawy. Wskazują one na niedotlenienie narządów. Najczęstsze objawy to osłabienie i zmęczenie. Mogą wystąpić zawroty głowy i mroczki przed oczami. Niektórzy doświadczają uczucia duszności. Możliwy jest ból w klatce piersiowej. Problemy z koncentracją i pamięcią także się zdarzają. W poważniejszych przypadkach dochodzi do omdleń lub utraty przytomności. Kołatanie serca lub szum w uszach mogą towarzyszyć niskiemu pulsowi. Zaburzenia snu i niepokój również bywają objawami.
Niski puls oznacza zbyt wolne bicie serca i objawia się zawrotami głowy, osłabnięciem, omdleniem. – Medonet
W przypadku wystąpienia objawów przy niskim pulsie, skonsultuj się z lekarzem.
Diagnostyka niskiego pulsu
Diagnostyka niskiego pulsu opiera się na kilku badaniach. Podstawą jest badanie EKG (elektrokardiogram). Rejestruje ono aktywność elektryczną serca. Holter EKG to badanie całodobowe. Pozwala monitorować pracę serca przez dłuższy czas. Badania laboratoryjne krwi są ważne. Sprawdzają poziom elektrolitów i hormonów tarczycy. Echokardiografia (echo serca) ocenia strukturę i funkcję serca. Lekarz może zlecić dodatkowe testy. Zależą one od podejrzewanej przyczyny bradykardii.
Jak mierzyć puls prawidłowo?
Pomiar pulsu możesz wykonać samodzielnie. Nie potrzebujesz specjalistycznych urządzeń. Najczęściej mierzymy puls na tętnicy promieniowej. Znajduje się ona na nadgarstku po stronie kciuka. Możesz też zmierzyć puls na tętnicy szyjnej. Użyj dwóch palców (wskazującego i środkowego). Uciskaj delikatnie tętnicę. Policz uderzenia przez 60 sekund. Możesz też liczyć przez 30 sekund i pomnożyć wynik przez dwa. Podczas pomiaru zwróć uwagę na częstotliwość. Sprawdź też miarowość i amplitudę pulsu. Regularne monitorowanie pulsu jest ważne dla zdrowia. Możesz używać ciśnieniomierzy z funkcją pomiaru tętna. Pulsoksymetry i opaski SOS również mierzą puls.
Jak podnieść niski puls?
Sposób podniesienia niskiego pulsu zależy od przyczyny. Czasami wystarczą domowe metody. W innych przypadkach konieczne jest leczenie medyczne.
Domowe sposoby na podniesienie pulsu
Jeśli niski puls nie jest wynikiem poważnej choroby, możesz spróbować domowych metod. Spożycie kofeiny może tymczasowo zwiększyć tętno. Kawa czy herbata mogą pomóc. Pamiętaj, nadmierne spożycie kofeiny jest niewskazane. Lekki wysiłek fizyczny może podnieść tętno. Napary z ziół pobudzających, np. imbiru, żeń-szenia, miłorzębu japońskiego, mogą pomóc. Zawsze skonsultuj to z lekarzem. Zwiększenie spożycia płynów bywa pomocne. Krople nasercowe mogą być stosowane, ale tylko po konsultacji medycznej.
- Spożyj kofeinę (kawa, herbata).
- Wykonaj lekki wysiłek fizyczny.
- Pij napary z ziół pobudzających (np. imbir).
- Zwiększ spożycie płynów.
- Użyj kropli nasercowych (po konsultacji).
Nie stosuj żadnych metod bez konsultacji z lekarzem, zwłaszcza przy współistniejących chorobach.
Leczenie farmakologiczne i interwencyjne
Gdy niski puls jest objawowy lub zagraża życiu, konieczna jest interwencja medyczna. W nagłych przypadkach podaje się atropinę. Stosuje się też stymulację przezskórną. Podanie dopaminy może być konieczne. U pacjentów ze znaczną bradykardią często wszczepia się stymulator serca. To małe urządzenie reguluje rytm serca. Leczenie farmakologiczne jest stosowane w zależności od przyczyny. Leki mogą regulować pracę serca. Monitorowanie stanu pacjenta jest kluczowe w procesie leczenia. W przypadku zagrożenia życia stosuje się odpowiednie procedury ratunkowe.
Kiedy niski puls jest groźny?
Niski puls może być groźny, gdy jest bardzo wolny. Tętno poniżej 50 uderzeń na minutę wymaga szybkiej uwagi medycznej. Szczególnie niebezpieczne jest, gdy towarzyszą mu objawy. Omdlenia, utrata przytomności, silne zawroty głowy to sygnały alarmowe. Ból w klatce piersiowej i duszności przy niskim pulsie są niepokojące. Nieleczona, patologiczna bradykardia prowadzi do powikłań. Może skutkować niedotlenieniem mózgu i innych narządów. W skrajnych przypadkach grozi zatrzymaniem akcji serca. Może dojść do nagłej śmierci. Dlatego ważne jest, aby nie bagatelizować objawów. Szybka konsultacja z lekarzem jest kluczowa.
Czy puls 55 uderzeń na minutę jest zawsze niebezpieczny?
Puls 55 uderzeń na minutę u zdrowego sportowca jest często normalny. U osoby starszej bez objawów także może być normą. Jednak u osoby z objawami lub chorobami serca wymaga konsultacji lekarskiej. Tętno poniżej 50 uderzeń na minutę zawsze wymaga uwagi medycznej.
Czy stres może obniżyć puls?
Zazwyczaj stres podnosi puls. Jednak u niektórych osób silny stres lub reakcja nerwu błędnego może paradoksalnie go obniżyć. Jest to mniej typowa reakcja.
Jakie leki mogą powodować niski puls?
Leki na nadciśnienie, zwłaszcza beta-blokery, często zwalniają pracę serca. Glikozydy naparstnicy stosowane w leczeniu chorób serca również obniżają tętno. Zawsze informuj lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach.
Monitorowanie pulsu w domu
Regularne monitorowanie pulsu i ciśnienia krwi w domu jest bardzo pomocne. Pozwala wcześnie wykryć nieprawidłowości. Automatyczne ciśnieniomierze często mierzą też tętno. Pulsoksymetry to małe urządzenia nakładane na palec. Mierzą saturację tlenu i puls. Opaski SOS mogą monitorować puls i wysyłać alarmy. Znajomość swojego typowego pulsu spoczynkowego jest ważna. Ułatwia to zauważenie znaczących odstępstw od normy. Pomiary w domu nie zastępują wizyt u lekarza. Są jednak cennym narzędziem do zarządzania zdrowiem.
