Nauczycielskie świadczenie kompensacyjne to forma wsparcia dla nauczycieli. Przysługuje przed osiągnięciem wieku emerytalnego. Sprawdź, kto może je otrzymać i jakie warunki trzeba spełnić.
Czym jest nauczycielskie świadczenie kompensacyjne?
Świadczenie kompensacyjne to rodzaj emerytury pomostowej. Przysługuje wyłącznie nauczycielom. Otrzymują je pedagodzy, wychowawcy i inni pracownicy pedagogiczni. Muszą pracować w określonych placówkach edukacyjnych. Świadczenie ma charakter zaopatrzeniowy. Jest przejściowe. Funkcjonuje poza systemem ubezpieczeń społecznych. Finansuje je budżet państwa. Nie stanowi elementu systemu ubezpieczeń społecznych.
Celem ustawy o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych było wprowadzenie przejściowego rozwiązania adresowanego do nauczycieli z długim stażem pracy, będącego alternatywą dla emerytur pomostowych.
Świadczenie jest odpowiednikiem pomostówki. Może wynieść nawet 4 tysiące złotych miesięcznie.
Czym jest świadczenie kompensacyjne?
Świadczenie kompensacyjne to przejściowa forma wsparcia finansowego. Przysługuje nauczycielom przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego. Wypłaca je ZUS. Ma charakter zaopatrzeniowy. Jest finansowane z budżetu państwa.
Kto może otrzymać świadczenie kompensacyjne?
Świadczenie kompensacyjne przysługuje nauczycielom. Mogą je otrzymać wychowawcy i inni pracownicy pedagogiczni. Muszą być zatrudnieni w publicznych lub niepublicznych placówkach edukacyjnych. Dotyczy to szkół, przedszkoli, placówek kształcenia ustawicznego. Obejmuje też młodzieżowe ośrodki wychowawcze. Przysługuje w specjalnych ośrodkach rewalidacyjno-wychowawczych. Przysługuje tylko jednej grupie zawodowej. Są to nauczyciele, wychowawcy, pedagodzy.
Wymagane jest spełnienie kilku warunków. Zależą one od wieku i stażu pracy. Przyznanie świadczeń zależy od tych kryteriów. Warunki obejmują wiek i staż pracy nauczycielskiej.
Świadczenie kompensacyjne – ile wynoszą i kto może z nich skorzystać?
Jakie warunki trzeba spełnić, aby uzyskać świadczenie?
Aby otrzymać świadczenie kompensacyjne, musisz spełnić określone warunki. Jednym z nich jest ukończenie odpowiedniego wieku. Wiek uprawniający do świadczenia zmienia się. Zależy od roku, w którym składasz wniosek. W latach 2023–2024 kobiety muszą mieć 55 lat. Mężczyźni muszą mieć 60 lat. Od 2025 roku wiek ten będzie stopniowo wzrastał.
Od 2025 roku granica wieku będzie wyższa. W latach 2025–2026 kobiety muszą mieć 56 lat. Mężczyźni muszą mieć 61 lat. Ten trend wzrostowy potrwa do 2032 roku. Docelowo kobiety osiągną 59 lat. Mężczyźni osiągną 64 lata.
Kolejnym warunkiem jest staż pracy. Musisz mieć co najmniej 30 lat stażu pracy. Obejmuje to okresy składkowe i nieskładkowe. Z tego minimum 20 lat to praca nauczycielska. Praca ta musi być w wymiarze co najmniej połowy obowiązkowego wymiaru zajęć. Wymagany wymiar pracy nauczycielskiej to co najmniej 20 lat. Musi to być praca w wymiarze 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć.
Ostatnim warunkiem jest rozwiązanie stosunku pracy. Musi to nastąpić na Twój wniosek. Rozwiązanie lub wygaśnięcie stosunku pracy jest konieczne. Jeśli pracujesz w kilku miejscach, rozwiąż wszystkie umowy. Musisz to zrobić najpóźniej w dniu złożenia wniosku.
- Ukończ wymagany wiek.
- Posiadaj co najmniej 30 lat stażu pracy.
- Przepracuj minimum 20 lat jako nauczyciel (co najmniej na pół etatu).
- Rozwiąż wszystkie stosunki pracy.
Jakie wymagania trzeba spełnić?
Wymagania obejmują odpowiedni wiek i staż pracy. Dla kobiet to 55 lat (w 2023-2024), dla mężczyzn 60 lat (w 2023-2024). Konieczne jest 30 lat stażu pracy, w tym 20 lat pracy nauczycielskiej na co najmniej pół etatu. Musisz rozwiązać stosunek pracy.
Zmiany w warunkach wiekowych od 2025 roku
Od 2025 roku warunki wieku ulegają zmianie. Granica wieku będzie stopniowo podnoszona. Będzie wzrastać corocznie dla obu płci. Proces potrwa do 2032 roku. W latach 2025–2026 kobiety muszą mieć 56 lat. Mężczyźni muszą mieć 61 lat. W latach 2027–2028 będzie to 57 lat dla kobiet i 62 lata dla mężczyzn. W latach 2029–2030 – 58 lat dla kobiet i 63 lata dla mężczyzn. W latach 2031–2032 wiek wzrośnie do 59 lat dla kobiet i 64 lat dla mężczyzn.
| Okres | Wiek kobiet | Wiek mężczyzn |
|---|---|---|
| 2023–2024 | 55 lat | 60 lat |
| 2025–2026 | 56 lat | 61 lat |
| 2027–2028 | 57 lat | 62 lata |
| 2029–2030 | 58 lat | 63 lata |
| 2031–2032 | 59 lat | 64 lata |
Ile wynosi świadczenie kompensacyjne?
Wysokość świadczenia kompensacyjnego ZUS oblicza indywidualnie. Bierze pod uwagę zwaloryzowane składki. Uwzględnia też kapitał początkowy. Kwotę dzieli się przez średnie dalsze trwanie życia. Dotyczy to osób w wieku 60 lat. Średnie dalsze trwanie życia ustala GUS. Świadczenie nie może być niższe od najniższej emerytury. Od 1 marca 2019 roku minimalna kwota wynosiła 1100 zł. W 2020 roku minimum wynosiło 1200 zł. Od 1 marca 2023 najniższa emerytura to 1588,44 zł brutto. Minimalna kwota świadczenia wynosi 1780,96 zł brutto.
W 2025 roku najniższa emerytura wynosi 1878,91 zł brutto. Świadczenie nie jest równe 80% emerytury. Nie może być niższe niż 1878,91 zł brutto. Wysokość najniższej kompensówki to średnia kwota najniższej emerytury.
Przeciętna wysokość świadczenia zmienia się. W marcu 2022 wynosiła 2868,80 zł. W marcu 2023 wzrosła do 3578,72 zł. W styczniu 2024 było to 3557,64 zł. W lutym 2024 wynosiła 3562,96 zł. W marcu 2024 przeciętna kompensówka to 4034,86 zł. W lipcu 2024 średnia wysokość wynosiła 3971,14 zł. W październiku 2024 roku przeciętne świadczenie wynosiło 4329 zł.
Ile wynosi świadczenie kompensacyjne?
Wysokość jest obliczana indywidualnie. Zależy od składek i kapitału początkowego. Nie może być niższa od najniższej emerytury. Przeciętna wysokość wynosiła w marcu 2024 roku 4034,86 zł.
Waloryzacja świadczenia kompensacyjnego
Rekompensata i kapitał początkowy podlegają waloryzacjom. Są to waloryzacje roczne i kwartalne. Wysokość świadczenia jest corocznie waloryzowana. Waloryzacja świadczenia następuje na podstawie tablic GUS. Dotyczy to średniego dalszego trwania życia.
Osoby na emeryturze i rencie co roku otrzymują waloryzację. W 2023 roku waloryzacja była rekordowa. Miała miejsce w marcu 2023 roku. Miała charakter kwotowo-procentowy. Nauczycielskie świadczenia kompensacyjne podlegają tej waloryzacji. W 2023 roku waloryzacja wyniosła co najmniej 20% wzrostu wskaźnika cen. Zwiększono ją o co najmniej 250 zł. Dotyczyło to świadczeń do około 1700 zł brutto.
Jak uzyskać świadczenie kompensacyjne?
Aby uzyskać świadczenie, musisz złożyć wniosek. Wniosek składa się do ZUS. Decyzję wydaje właściwa jednostka ZUS. Wnioski można składać w placówkach ZUS. Można też złożyć wniosek online. Złóż wniosek nie wcześniej niż 30 dni przed spełnieniem warunków. Unikaj składania wniosku wcześniej. Możesz otrzymać decyzję odmowną. Złóż dokumenty w terminie. Termin to 30 dni przed planowanym przejściem na świadczenie.
Wniosek o nauczycielskie świadczenie kompensacyjne to formularz ENSK. Złóż też inne wymagane dokumenty. Należą do nich dokumenty potwierdzające zatrudnienie. Potrzebne są też dokumenty potwierdzające wynagrodzenie. Złóż formularz ERP-6. Złóż odpowiednie wnioski do ZUS. Są to formularze EMP i ENSK.
Prawo do świadczenia powstaje od dnia spełnienia warunków. Nie powstaje wcześniej niż od miesiąca złożenia wniosku. Świadczenie powstaje od momentu spełnienia warunków. Powstaje też od złożenia wniosku. Utrzymuj kontakt z ZUS. Potwierdzisz status wniosku.
- Złóż wniosek ENSK do ZUS.
- Dołącz dokumenty potwierdzające staż i wynagrodzenie.
- Złóż wniosek nie wcześniej niż 30 dni przed spełnieniem warunków.
- Możesz złożyć wniosek online lub w placówce ZUS.
Czy można pracować pobierając świadczenie kompensacyjne?
Przy pobieraniu świadczenia kompensacyjnego nie można pracować. Dotyczy to pracy w tym samym zawodzie. Podejmowanie pracy jest monitorowane przez ZUS. Jeśli zaczniesz pracę w placówkach oświatowych, prawo do świadczenia zostanie zawieszone. Dotyczy to pracy w wymiarze połowy etatu lub więcej. Możliwe jest ponowne zatrudnienie. Zrób przerwę co najmniej 1 dnia roboczego.
Dorabianie w innej branży jest możliwe. Dochody nie mogą przekraczać określonych limitów. Przekroczenie limitów skutkuje zmniejszeniem świadczenia. Limit zarobków jest monitorowany. Dotyczy to utraty świadczenia. Zawieszenie wypłaty świadczenia następuje. Dzieje się tak przy kontynuacji zatrudnienia. Następuje też przy przekroczeniu progu przychodu. Próg to 130% przeciętnego wynagrodzenia. Przy przekroczeniu 2900 zł brutto obowiązuje zasada „złotówka za złotówkę”.
Czy można pracować pobierając świadczenie kompensacyjne?
Nie można pracować jako nauczyciel. Można dorabiać w innej branży. Dochody nie mogą przekraczać limitów. Przekroczenie limitu 130% przeciętnego wynagrodzenia zawiesza świadczenie. Przekroczenie 70% limitu zmniejsza świadczenie.
Kiedy ustaje prawo do świadczenia?
Prawo do świadczenia kompensacyjnego ustaje. Dzieje się tak z dniem nabycia prawa do emerytury. Ustaje też z dniem osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego. Dla kobiet to 60 lat, dla mężczyzn 65 lat. Prawo ustaje również w przypadku śmierci uprawnionego. Prawo do świadczenia jest okresowe. Ustaje przed osiągnięciem wieku emerytalnego. Może ustać na podstawie innych warunków. Prawo do świadczenia kończy się z osiągnięciem wieku emerytalnego.
Świadczenie wypłacane jest bezterminowo. Trwa do momentu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego. Nie tracisz prawa do świadczenia w przypadku likwidacji szkoły. Nie tracisz go przy zmianach organizacyjnych. Nie tracisz go przy wygaśnięciu stosunku pracy w określonych warunkach.
Świadczenie kompensacyjne a przyszła emerytura
Świadczenie kompensacyjne nie jest odliczane od emerytury. Podstawy obliczania emerytury nie są obniżane. Nie są obniżane o kwoty świadczeń kompensacyjnych. Brak możliwości doliczenia rekompensaty do późniejszej emerytury. Korzystanie ze świadczenia wyklucza wcześniejsze doliczenie kapitału początkowego. Rekompensata stanowi dodatek do kapitału początkowego. Podlega waloryzacjom. Rekompensata stanowi odszkodowanie. Otrzymujesz ją za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury.
Rekompensata jest ustalana na podstawie stażu ubezpieczeniowego. Zależy od czasu pracy w szczególnych warunkach. Dotyczy to pracy przed 1 stycznia 2009 r. Rekompensata jest dodawana do kapitału początkowego. Kapitał na dzień 1 stycznia 1999 r. wyniósł 166 253,23 zł. Wysokość rekompensaty zależy od okresów składkowych. Zależy też od okresów nieskładkowych. Ważny jest wiek na 31 grudnia 2008 r. Zależą od innych czynników.
Czy świadczenie kompensacyjne obniży emeryturę?
Nie, świadczenie kompensacyjne nie obniża przyszłej emerytury. Podstawy jej obliczania nie są pomniejszane o kwoty świadczenia.
Dodatkowe świadczenia dla seniorów
Osoby na emeryturze i rencie mogą otrzymać dodatkowe świadczenia. Należy do nich dodatek pielęgnacyjny. Wynosi 215,84 zł miesięcznie. Jest wypłacany przez gminę. Nie przysługuje przy pobieraniu dodatku pielęgnacyjnego z ZUS lub KRUS. Dodatek pielęgnacyjny dla seniorów 75+ wynosi 256,44 zł.
W 2023 roku planowano rekordową waloryzację emerytur. Wypłacana jest trzynasta emerytura. Nie wymaga wniosku. Minimalna trzynasta emerytura w 2023 roku wynosiła 1588,44 zł brutto. Netto było to około 1445,48 zł. Czternasta emerytura jest świadczeniem stałym od 2023 r. Będzie wypłacana co roku. W 2023 r. Rada Ministrów podwyższyła czternastą emeryturę do 2650 zł. Dla najniższej emerytury wyniosła 2202,50 zł netto. Przyjęto ustawę dotyczącą nowej wypłaty świadczeń.
Emerytura honorowa przysługuje osobom od 100 lat. Wynosi 4994,79 zł brutto (dane z 2023 r.). Od marca 2023 wynosi 5540,25 zł brutto. Dodatek rodzicielski uzupełniający to 1588,44 zł brutto od marca 2023. Dodatek za wychowanie dzieci (Mama 4 plus) wynosi 1338,44 zł brutto. 500 plus dla seniora jest dla osób niepełnosprawnych. Dotyczy osób powyżej 75 lat. Przysługuje pobierającym zasiłek pielęgnacyjny. Próg dochodowy dla 500 plus wzrósł od marca 2023 do 2157,80 zł.
Istnieją też inne dodatki. Należą do nich dodatek 200 zł dla seniorów ratowników. Dotyczy to ratowników górskich i OSP. Dodatek gazowy w 2023 r. zależał od stawki VAT. Dodatek energetyczny można było składać do 31 marca 2023 r. Wypłacany był w kwocie 1000 lub 1500 zł. Bon turystyczny od czerwca 2023 wynosi 1000 zł na dziecko. Seniorzy mogą dostać zwrot podatku. Dotyczy to nadpłaty podatku. Wynika to z obniżenia stawek podatkowych. Mogą dostać nawet 310 zł.
Czy świadczenie kompensacyjne to 80% emerytury?
Nie, świadczenie kompensacyjne nie jest równe 80% emerytury. Jest obliczane inaczej. Zależy od składek i kapitału początkowego. Nie może być niższe niż minimalna emerytura.
Podstawy prawne
Zasady przyznawania świadczeń reguluje ustawa. Jest to ustawa z dnia 22 maja 2009 roku. Dotyczy nauczycielskich świadczeń kompensacyjnych. Inne przepisy też mają znaczenie. Należą do nich ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Ważna jest Karta Nauczyciela. Istotne jest Prawo oświatowe. Prawo do świadczeń powstaje na mocy tych ustaw.
- Ustawa z dnia 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych
- Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
- Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela
- Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe
Postępowanie w sprawie przyznania świadczenia
Wniosek o świadczenie składasz do ZUS. ZUS wydaje decyzję. Od decyzji można się odwołać. Masz na to miesiąc od doręczenia decyzji. Można też wycofać wniosek. Zrób to w ciągu miesiąca od doręczenia decyzji. W razie zbiegu praw do świadczeń obowiązuje wybór. Wybierasz wyższe świadczenie. Możesz też wybrać świadczenie, które wskażesz. Postępowanie w sprawie przyznania świadczenia prowadzi ZUS.
Podsumowanie
Nauczycielskie świadczenie kompensacyjne to ważna opcja. Daje możliwość wcześniejszego zakończenia pracy. Wymaga spełnienia konkretnych warunków. Dotyczą one wieku i stażu pracy. Wiek uprawniający do świadczenia będzie wzrastał. Zmiany wchodzą w życie od 2025 roku. Wysokość świadczenia zależy od indywidualnych danych. Jest obliczana przez ZUS. Nie może być niższa od minimalnej emerytury. Przy pobieraniu świadczenia nie można pracować jako nauczyciel. Można dorabiać w innych branżach. Musisz jednak pilnować limitów dochodów. Złożenie wniosku do ZUS jest konieczne. Prawo do świadczenia ustaje po osiągnięciu wieku emerytalnego. Warto poznać wszystkie zasady. Pozwoli to podjąć świadomą decyzję o przyszłości zawodowej i emerytalnej.
