Niemiecki system emerytalny jest złożony. Wiele osób zastanawia się, ile wynosi średnia emerytura. Sprawdź, jakie warunki musisz spełnić, aby ją otrzymać. Dowiedz się też, czym jest Grundrente.
System emerytalny w Niemczech – trzy filary
System emerytalny w Niemczech opiera się na trzech filarach. Pierwszy filar to państwowe ubezpieczenie emerytalne. Zarządza składkami pracowników i pracodawców. Wpłaty są inwestowane. Służą do wypłaty świadczeń obecnym emerytom. To filar ustawowy, zwany Gesetzliche Rentenversicherung.
Drugi filar to emerytury zakładowe. Oferują je pracodawcy swoim pracownikom. To dodatkowe świadczenie budowane w trakcie pracy. Trzeci filar to prywatne oszczędności. Państwo zachęca do nich ulgami podatkowymi. Programy Riester i Rürup są przykładem.
Warunki otrzymania emerytury w Niemczech
Prawo do niemieckiej emerytury państwowej mają osoby, które pracowały w Niemczech. Muszą osiągnąć określony wiek. Minimalny okres opłacania składek wynosi 5 lat. Każdy mieszkaniec kraju, który spełnia te warunki, otrzyma podstawową emeryturę.
Wiek emerytalny stopniowo wzrasta. Dla osób urodzonych po 1964 roku wyniesie 67 lat. Osoby urodzone przed 1947 rokiem przechodzą na emeryturę w wieku 65 lat. W 2024 roku wiek emerytalny to 65 lat i 11 miesięcy. Od 2031 roku wiek emerytalny będzie ujednolicony. Wyniesie wtedy 67 lat dla wszystkich. Możliwa jest wcześniejsza emerytura. Dotyczy osób z rentą z tytułu niezdolności do pracy. Mogą przejść na emeryturę w wieku 60 lat. Osoby z 45-letnim stażem składkowym również mogą przejść na emeryturę przed 67 rokiem życia.
Ważne: Nie dolicza się okresów bezrobocia do wymaganego stażu. Lata szkolne i dobrowolne składki też się nie liczą.
Kiedy należy złożyć wniosek o niemiecką emeryturę?
Złóż wniosek o emeryturę najpóźniej 3 miesiące przed osiągnięciem wieku emerytalnego. Można to zrobić online na stronie Deutsche Rentenversicherung. Składanie wniosku jest też możliwe osobiście lub pocztą.
Wysokość emerytury w Niemczech – od czego zależy?
Wysokość emerytury w Niemczech zależy od kilku czynników. Kluczowe są zgromadzone składki. Liczy się też staż pracy. Ważne są punkty emerytalne (Entgeltpunkte). Im wyższe zarobki, tym więcej punktów. Punkty przyznaje się proporcjonalnie do średnich dochodów. Uwzględniają różnice między regionami.
Wartość punktu emerytalnego zmienia się co roku. W 2024 roku wartość punktu wynosi 39,32 euro. Emerytura jest wyliczana. Mnoży się punkty emerytalne przez ich wartość. Stosuje się też współczynnik momentu przejścia na emeryturę. Przyjęcie regularnego wieku emerytalnego ma współczynnik 1,0. Wcześniejsze przejście zmniejsza współczynnik. Zmniejsza się o 0,3% za każdy miesiąc.
Średnia emerytura w Niemczech różni się. Zależy od płci i regionu. W 2024 roku średnia dla mężczyzn na zachodzie to 1179 euro. Na wschodzie to 1249 euro. Średnia dla kobiet na zachodzie to 741 euro. Na wschodzie to 1065 euro. W 2023 roku średnia emerytura wyniosła 1543 euro. Średnia dla kobiet to 1323 euro. Średnia dla mężczyzn to 1637 euro. Średnia emerytura w Niemczech wynosi około 1604 euro. Średnia na zachodzie to 1663 euro. Na wschodzie to 1471 euro.
Pracownik z 45-letnim stażem może liczyć na około 1900 euro brutto. Emeryt w byłych Niemczech Wschodnich często dostaje mniej. Świadczenie może być mniejsze o 40%. Emerytury obcokrajowców bywają niższe. Często wynoszą około 640 euro miesięcznie. Osoby z krótkim stażem (np. 5 lat) mogą otrzymać bardzo niskie świadczenia. Czasem jest to poniżej 100 euro miesięcznie.
Czym jest Grundrente (emerytura podstawowa)?
W Niemczech nie ma jednej minimalnej emerytury gwarantowanej dla każdego. Podstawowe świadczenie to system dodatków. Głównym z nich jest Grundrente. Emerytura podstawowa ma pomóc osobom z niskimi emeryturami. Chroni przed ubóstwem na starość. Grundrente to dodatek do najniższych świadczeń. Nie jest to gwarantowana minimalna kwota dla wszystkich seniorów.
Aby otrzymać Grundrente, musisz wykazać się stażem. Wymagane jest co najmniej 33 lata okresów składkowych. Prawo do pełnego świadczenia przysługuje po 35 latach. Osoby z minimum 33 latami składek otrzymują mniejszy dodatek. Okresy składkowe to lata pracy i wychowywania dzieci. Obejmują też opiekę nad bliskimi. Zaliczają się niektóre świadczenia socjalne.
Prawo do dodatku zależy od dochodów. Miesięczny dochód emeryta nie może przekraczać 1250 EUR. Dotyczy to osób samotnych. Dla par limit wynosi 1950 EUR. Powyżej tych limitów dodatek jest zmniejszany. Dochód powyżej 1250 EUR (lub 1950 EUR) oznacza 60% emerytury podstawowej. Pełny dodatek przysługuje przy dochodzie do 1437,54 euro dla osoby samotnej. Wypłata jest stopniowo zmniejszana dla dochodów powyżej tej kwoty. Zanika przy dochodzie 1839,39 euro.
Grundrente przyznaje Deutsche Rentenversicherung automatycznie. Nie trzeba składać wniosku. System weryfikuje dane z ubezpieczenia społecznego. Sprawdza też informacje finansowe. Dodatek jest wypłacany z mocą wsteczną od połowy 2021 roku. Proces weryfikacji objął 26 milionów emerytów. Dodatek wynosi średnio 75 euro miesięcznie. Maksymalnie może osiągnąć 480 euro.
Czy Grundrente to minimalna emerytura w Niemczech?
Nie, Grundrente nie jest minimalną emeryturą. To dodatek do niskich świadczeń. Przysługuje po spełnieniu warunków stażowych i dochodowych.
Emerytura w Niemczech dla Polaków
Niemcy są popularną destynacją zarobkową dla Polaków. Ponad milion Polaków tam pracuje. Polacy, którzy pracowali w Niemczech, mogą otrzymać niemiecką emeryturę. Prawo do emerytury nabywa się po minimum 5 latach opłacania składek. Lata pracy za granicą mogą być brane pod uwagę. Dotyczy to krajów UE. Stosuje się prawo europejskie. Obowiązuje też umowa o zabezpieczeniu społecznym. Dla osób pracujących przed 1990 rokiem obowiązuje porozumienie z 1975 roku. Po 1990 roku stosuje się prawo UE.
Osoby mieszkające poza Niemcami mogą otrzymać Grundrente. Muszą spełniać warunki. Musiały odprowadzać składki w Niemczech. Nie trzeba mieszkać w Niemczech, aby pobierać niemiecką emeryturę. Przepisy unijne obejmują lata pracy w UE. Pozwalają na wypłatę świadczeń w kraju zamieszkania. Dodatki emerytalne z Polski mogą być uwzględnione. Dotyczy to dodatków opiekuńczych czy kombatanckich. Warunek: emerytura musi być wypłacana od niemieckiego ubezpieczyciela.
Osoby pracujące na czarno nie nabywają prawa do emerytury. Brak składek oznacza brak świadczenia.
Ostatnie i przyszłe zmiany w niemieckich emeryturach
Emerytury w Niemczech są waloryzowane co roku. Wzrost zależy od rozwoju wynagrodzeń. Od lipca 2023 roku emerytury na zachodzie wzrosły o 3,5%. Na wschodzie wzrost wyniósł 4,2%. Podwyżka emerytur w 2024 roku wyniosła ponad 4%. Był to wzrost o 4,57%. Objął 21 milionów emerytów. Podwyżka była wyższa od inflacji (2,5% w lutym). Federalny Urząd Statystyczny potwierdził te dane.
Od 1 lipca 2025 roku emerytury wzrosną o 3,74%. Podwyżka będzie jednolita w całych Niemczech. Inflacja wynosi obecnie 2,3%. Podstawą podwyżki jest minimalny poziom zabezpieczenia. Gwarantuje 48% średniej pensji. Dotyczy osób z 45-letnim stażem. Wynagrodzenia w Niemczech wzrosły o 3,69%. Podwyżki są przyznawane automatycznie. Emeryci nie muszą składać wniosków. Od 1 stycznia 2025 wzrośnie składka na ubezpieczenie opiekuńcze. Wzrośnie z 3,4% do 3,6%. Wypłaty w czerwcu mogą nie odzwierciedlać pełnego wzrostu. Wynika to z zaległości składki.
Planowane jest dalsze podnoszenie wieku emerytalnego. Do 2031 roku ma osiągnąć 67 lat. Trwają prace nad zrównaniem emerytur Wschodnich i Zachodnich. Planowane jest to do 2025 roku.
Problemy i wyzwania systemu emerytalnego
Niemiecki system emerytalny stoi przed wyzwaniami. Jednym z nich są niskie emerytury. Blisko połowa emerytów ma dochód poniżej 1250 euro. To 7,5 miliona osób. Około jedna czwarta emerytów dostaje mniej niż 1000 euro. Dotyczy to 26,4% seniorów. Niskie emerytury dotyczą szczególnie kobiet. 5,3 miliona kobiet ma dochód poniżej 1250 euro. To 53,5% emerytek. Tylko 28,2% mężczyzn ma dochód poniżej 1250 euro.
Średnie emerytury są niższe od średnich zarobków. Dietmar Bartsch, polityk Lewicy, uważa to za problem. Twierdzi, że rząd jest odpowiedzialny za tę sytuację. Proponuje dodatkową podwyżkę o 10% w 2024 roku. Uważa, że dotychczasowe podwyżki nie zrekompensowały inflacji. Emeryci tracą realną siłę nabywczą. Bartsch wskazuje model austriacki jako przykład. W Austrii średnie emerytury są wyższe. Eksperci alarmują o problemie „biedaemerytur”. Postulują przemyślenie wprowadzenia minimalnej emerytury.
Dodatkowe informacje
W Berlinie w 2022 roku wypłacono 13,6 mld euro emerytur. Świadczenia otrzymało 828 788 osób. Średni dochód emerytalny w Berlinie w 2021 roku wynosił 1371 euro. Emerytury mężczyzn i kobiet były zbliżone. Mężczyźni otrzymywali 1370 euro, kobiety 1372 euro. Najwyższe emerytury mają osoby powyżej 85 lat. Wynoszą średnio 1770 euro. Mężczyźni w tej grupie dostają 1844 euro. Kobiety 1733 euro. Najniższe świadczenia mają osoby poniżej 45 lat. Wynoszą około 400 euro. Wiele rencistek w Berlinie (71,2%) otrzymuje emerytury z kilku źródeł.
O olimpijską emeryturę mogą liczyć medaliści. Wynosi ona 650 euro miesięcznie.
W 2024 roku aż 720 tysięcy emerytów korzystało z zasiłków socjalnych Grundsicherung.
Ile wynosi podatek od emerytury w Niemczech?
W 2024 roku kwota wolna od podatku to 11 604 euro rocznie dla osoby samotnej. Dla małżeństw to 23 208 euro. Podatek zależy od roku przejścia na emeryturę. Zależy też od metody opodatkowania. Od 2022 roku wzrósł procent opodatkowania. Wynosi 82%, wolne od podatku jest 18%. Emerytura 1500 euro brutto miesięcznie może być opodatkowana od 0 do ponad 198 euro.
