Po stracie bliskiej osoby sprawy finansowe stają się ważnym wyzwaniem. W Polsce dostępne są świadczenia z ZUS, które mogą pomóc w tej trudnej sytuacji. Wyjaśniamy, czym jest renta rodzinna i nowa renta wdowia. Dowiesz się, kto ma do nich prawo i jak się o nie ubiegać.
Czym jest renta rodzinna i komu przysługuje?
Po śmierci małżonka nie dziedziczy się jego emerytury. Można jednak ubiegać się o rentę rodzinną. To świadczenie ma zrekompensować utratę wsparcia finansowego. Przysługuje ono najbliższym zmarłego. Zmarły musiał mieć prawo do emerytury lub renty. Liczy się też, czy spełniał warunki do ich uzyskania w chwili śmierci.
Prawo do renty rodzinnej mają różne osoby. Należą do nich dzieci, wnuki i rodzeństwo zmarłego. Rodzice zmarłego także mogą otrzymać rentę. Głównym uprawnionym jest jednak współmałżonek.
Warunki uzyskania renty rodzinnej przez współmałżonka
Wdowa lub wdowiec muszą spełnić określone warunki. Aby otrzymać rentę, współmałżonek musi mieć co najmniej 50 lat. Alternatywnie musi być niezdolny do pracy. Warunki te należy spełnić do pięciu lat po śmierci małżonka. Inny warunek to wychowywanie dzieci. Dzieci muszą mieć prawo do renty rodzinnej. Muszą być poniżej 18 roku życia. Jeśli się uczą, limit wieku to 25 lat. Niezdolność do pracy dziecka znosi limit wieku. Wdowa lub wdowiec musieli pozostawać we wspólności małżeńskiej do dnia śmierci. Rozdzielność majątkowa nie wyklucza prawa do renty. Prawo do świadczenia wymaga jednak spełnienia innych przesłanek ustawowych.
Ile wynosi renta rodzinna?
Wysokość renty rodzinnej zależy od liczby uprawnionych. Dla jednej osoby uprawnionej wynosi 85% świadczenia zmarłego. Przy dwóch uprawnionych jest to 90% świadczenia. Dla trzech lub więcej osób uprawnionych wynosi 95%. Suma świadczeń jest dzielona między uprawnionych. Jeśli są dwie osoby, dzielą 90% świadczenia na pół. Renta rodzinna nie może być niższa od minimalnej kwoty. Od 1 marca 2025 roku minimalna renta rodzinna wynosi 1878,91 zł brutto. ZUS nie wypłaci kwoty niższej od minimalnej. Dotyczy to nawet, gdy wyliczenia procentowe są niższe.
Renta może być zmniejszona lub zawieszona. Dzieje się tak przy osiąganiu dodatkowych dochodów. Limit dochodu do zachowania pełnej renty to 70% przeciętnego wynagrodzenia. Przekroczenie 130% przeciętnego wynagrodzenia zawiesza wypłatę. Dochód między 70% a 130% skutkuje zmniejszeniem świadczenia.
Jak złożyć wniosek o rentę rodzinną?
Wniosek o rentę rodzinną składa się w ZUS. Można to zrobić osobiście w oddziale. Wniosek złożysz też przez internet. Służy do tego Platforma Usług Elektronicznych ZUS (PUE ZUS). Wnioski przyjmuje też poczta tradycyjna. Niezbędne są odpowiednie dokumenty. Obejmują one akt zgonu i odpis aktu małżeństwa. Potrzebny jest też dowód osobisty i PESEL. Wymagane są zaświadczenia lekarskie. Należy złożyć oświadczenia o stanie majątkowym i dochodach. Wniosek o niezrealizowane świadczenie składa się na formularzu ZUS-Rp2. Niezrealizowane świadczenia to pieniądze należne zmarłemu, ale niewypłacone. Wniosek o te środki trzeba złożyć w ciągu 12 miesięcy od śmierci.
Czy można pobierać własną emeryturę i rentę rodzinną jednocześnie?
Obecnie nie można pobierać pełnej własnej emerytury i pełnej renty rodzinnej jednocześnie. Trzeba wybrać jedno świadczenie. Nowe przepisy od 2025 roku wprowadzają możliwość łączenia części świadczeń.
Nowa renta wdowia od 2025 roku
Od 1 stycznia 2025 roku weszły w życie przepisy o rencie wdowiej. Wypłata świadczenia rozpocznie się 1 lipca 2025 roku. Renta wdowia to nowa forma wsparcia. Umożliwia ona łączenie własnego świadczenia z częścią renty rodzinnej po zmarłym małżonku. Ma to poprawić sytuację finansową wdów i wdowców. Nowe przepisy znoszą zasadę wyboru tylko jednego świadczenia.
Jak działa renta wdowia?
Renta wdowia pozwala na wybór korzystniejszego wariantu. Można pobierać swoje świadczenie i 15% renty rodzinnej. Można też pobierać rentę rodzinną i 15% własnego świadczenia. Procentowy udział drugiego świadczenia wzrośnie. Od 2027 roku będzie wynosił 25%. Wysokość świadczenia oblicza ZUS. Dostępne są kalkulatory online na stronie ZUS. Pomagają one wyliczyć najkorzystniejszą opcję.
Warunki przyznania renty wdowiej
Renta wdowia przysługuje osobom spełniającym warunki. Trzeba mieć prawo do renty rodzinnej. Należy też mieć prawo do własnego świadczenia. Może to być emerytura, renta z tytułu niezdolności do pracy lub świadczenie przedemerytalne. Kobiety muszą mieć co najmniej 60 lat. Mężczyźni muszą mieć co najmniej 65 lat. Wymagane jest pozostawanie we wspólności małżeńskiej do dnia śmierci. Nie można zawrzeć nowego związku małżeńskiego po śmierci współmałżonka.
Limity wysokości renty wdowiej
Suma świadczeń w ramach renty wdowiej ma limit. Nie może przekroczyć trzykrotności najniższej emerytury. Od 1 marca 2025 roku limit ten wynosi 5636,73 zł brutto (3 x 1878,91 zł). Jeśli suma przekracza ten limit, świadczenie jest ograniczane. ZUS pomniejszy wypłatę o nadwyżkę. Obowiązuje określona kolejność pomniejszania świadczeń. Nie ma prawa do łączenia świadczeń, jeśli jedno z nich jest już wyższe od trzykrotności najniższej emerytury.
Jak złożyć wniosek o rentę wdowią?
Wniosek o rentę wdowią składa się w ZUS. Służy do tego formularz ERWD. Można go pobrać ze strony zus.pl. Wniosek złożysz osobiście w oddziale ZUS. Dostępne są też formy elektroniczne. Użyj Platformy Usług Elektronicznych (PUE ZUS) lub systemu e-Doręczeń. Można też wysłać wniosek pocztą tradycyjną. Przyznanie renty wdowiej nie jest automatyczne. Konieczne jest złożenie wniosku. Trzeba spełnić wszystkie warunki. Wnioski o zbieg świadczeń złożone do 31 lipca 2025 r. pozwalają na wypłatę od 1 lipca 2025 r. Po tym terminie świadczenie przysługuje od miesiąca złożenia wniosku.
Jakie dokumenty są potrzebne do renty wdowiej?
Do wniosku o rentę wdowią potrzebujesz dokumentów potwierdzających prawo do świadczeń. Niezbędne są akt zgonu małżonka i odpis aktu małżeństwa. Przygotuj swój dowód osobisty. Podaj numer konta bankowego, na które ma być wypłacane świadczenie. ZUS może wymagać dodatkowych dokumentów w zależności od indywidualnej sytuacji.
Inne świadczenia po śmierci bliskiej osoby
Po śmierci małżonka można ubiegać się o inne świadczenia. Jednym z nich jest zasiłek pogrzebowy. Maksymalna kwota zasiłku wynosi 4000 zł. Przysługuje osobie, która pokryła koszty pogrzebu. Mogą to być małżonek, rodzice, dzieci, rodzeństwo, dziadkowie, wnuki lub opiekunowie. Zasiłek można otrzymać, nawet jeśli pogrzeb opłaciła inna osoba, do kwoty 4000 zł. Odprawa pośmiertna przysługuje, gdy pracownik zmarł w trakcie zatrudnienia. Dotyczy też śmierci po zakończeniu pracy, ale w czasie pobierania zasiłku chorobowego. Wysokość odprawy zależy od stażu pracy. Przy stażu do 10 lat wynosi jedno wynagrodzenie. Od 10 do 15 lat to trzy wynagrodzenia. Powyżej 15 lat przysługuje sześć wynagrodzeń.
W przypadku śmierci współmałżonka można też wystąpić o środki zgromadzone w OFE. Można też ubiegać się o środki z subkonta w ZUS. Warto sprawdzić, czy zmarły miał tam zgromadzone pieniądze.
Podsumowanie i co warto zrobić?
Po śmierci współmałżonka masz dwie główne opcje. Możesz pobierać rentę rodzinną. Możesz też skorzystać z nowej renty wdowiej. Renta rodzinna to 85% świadczenia zmarłego. Renta wdowia pozwala łączyć świadczenia w części. Warto sprawdzić, które świadczenie będzie dla Ciebie wyższe. Skorzystaj z kalkulatorów dostępnych na stronie ZUS. Złóż wniosek do ZUS. Możesz to zrobić osobiście lub online przez PUE ZUS. Pamiętaj o terminie złożenia wniosku o rentę wdowią do 31 lipca 2025 r. Zapewni to wypłatę od 1 lipca 2025 r. Upewnij się, że spełniasz wszystkie warunki. Przygotuj niezbędne dokumenty. Monitoruj informacje od ZUS. Zmiany w prawie emerytalnym wchodzą w życie. Warto być na bieżąco.
