Emerytura to nie jedyne wsparcie finansowe od państwa. Seniorzy mogą liczyć na wiele dodatków i świadczeń. Wyjaśniamy, jakie kwoty przysługują i gdzie złożyć wniosek.
Wsparcie finansowe dla emerytów – przegląd dodatków
Seniorzy w Polsce mają dostęp do różnych form wsparcia. Obejmują one dodatki do emerytury podstawowej. Dostępne są także zasiłki z pomocy społecznej. Inne świadczenia pomagają pokryć codzienne koszty życia. Regularna waloryzacja świadczeń zwiększa ich wartość. Trzynasta i czternasta emerytura również zasilają budżet seniorów. Dodatki i zasiłki mogą podnieść finanse o kilkaset złotych miesięcznie.
Dodatek pielęgnacyjny – kiedy przysługuje?
Dodatek pielęgnacyjny to popularne wsparcie. Przysługuje osobom, które ukończyły 75 lat. Wtedy dodatek jest przyznawany automatycznie. Nie trzeba składać żadnego wniosku. Dodatek dostają także osoby niezdolne do pracy i samodzielnej egzystencji. Całkowitą niezdolność musi potwierdzić lekarz orzecznik ZUS. Decyzja o przyznaniu dodatku zapada w ciągu 30 dni.
Dodatek pielęgnacyjny ma określoną wysokość. Od marca 2023 roku wynosił 294,39 zł. W 2024 roku mógł wzrosnąć do 330,59 zł. Od marca 2025 roku kwota dodatku to 348,22 zł. Dodatek podlega corocznej waloryzacji. Prognozy na marzec 2026 roku mówią o wzroście do 365,28 zł. Dodatek pielęgnacyjny dla inwalidów wojennych jest wyższy. Wynosi 441,59 zł. Osoby w ZOL/ZPO dłużej niż 2 tygodnie w miesiącu nie dostają tego dodatku.
Kto otrzymuje dodatek pielęgnacyjny?
Dodatek pielęgnacyjny przysługuje seniorom po 75. roku życia. Dostają go także osoby całkowicie niezdolne do pracy i samodzielnej egzystencji. Niezdolność potwierdza lekarz orzecznik ZUS.
Dodatek pielęgnacyjny a zasiłek pielęgnacyjny – różnica
Warto rozróżnić dodatek i zasiłek pielęgnacyjny. Dodatek jest dla emerytów i rencistów. Przysługuje z tytułu wieku lub niezdolności. Zasiłek pielęgnacyjny to inne świadczenie. Jest przeznaczony dla osób niepełnosprawnych. Otrzymują go niezależnie od wieku i statusu emerytalnego. Wysokość zasiłku pielęgnacyjnego od listopada 2024 to 215,84 zł. Nie planuje się jego podwyżek w latach 2026-2027.
Dodatki dla wybranych grup seniorów i kombatantów
Państwo wspiera różne grupy seniorów. Specjalne dodatki dostają kombatanci. Przysługują także ofiarom represji wojennych i powojennych. Osoby prowadzące tajne nauczanie też mogą ubiegać się o wsparcie.
| Rodzaj dodatku | Kwota w 2023 (zł) | Prognoza w 2024 (zł) | Komu przysługuje |
|---|---|---|---|
| Dodatek kombatancki | 294,39 | 330,59 | Kombatanci, ofiary represji |
| Dodatek za tajne nauczanie | 294,39 | 330,59 | Osoby prowadzące tajne nauczanie |
| Dodatek dla przymusowo zatrudnianych | 294,39 | 330,59 | Osoby przymusowo zatrudniane |
| Dodatek kompensacyjny | 44,16 | 49,59 | Do dodatku kombatanckiego |
Świadczenie dla deportowanych i represjonowanych zależy od okresu represji. Wynosi od 14,76 zł do 294,39 zł. Dodatek dla cywilnych ofiar wojny w 2023 roku wynosił 1588,44 zł. Weterani poszkodowani dostają dodatek zależny od uszczerbku na zdrowiu. Uszczerbek musi wynosić od 10% do 80%.
Wsparcie dla innych grup zawodowych i społecznych
Niektórzy seniorzy otrzymują dodatki z racji wykonywanego zawodu. Sołtysi od lipca 2023 roku dostają 300 zł dodatku. Strażacy-ochotnicy i ratownicy górscy otrzymują świadczenie 200+. Jest ono wypłacane od 15. dnia miesiąca. Istnieją także dodatki za wychowanie dzieci. Przykładem jest świadczenie Mama 4+. W 2023 roku wynosiło 1588,44 zł brutto. Emerytura honorowa przysługuje stulatkom. Od marca 2023 roku wynosiła 5540,25 zł brutto.
Zasiłki z pomocy społecznej – wsparcie dla najuboższych
Pomoc społeczna oferuje zasiłki dla osób w trudnej sytuacji. Przeznaczone są dla osób o niskich dochodach. Limit dochodowy dla osoby samotnej to 776 zł. Dla osoby w rodzinie limit wynosi 600 zł na osobę.
Istnieją różne rodzaje zasiłków:
- Zasiłek stały: Kwota zależy od sytuacji. Wynosi od 30 zł do 719 zł.
- Zasiłek okresowy: Nie przekracza 418 zł miesięcznie. Minimalna kwota to 20 zł.
- Zasiłek celowy: Jest jednorazowy. Przeznaczony na konkretne potrzeby. Może pokryć zakup żywności lub leków. Służy także na opał, odzież czy remonty. Może też pomóc w kosztach pogrzebu.
Wnioski o zasiłki z pomocy społecznej składa się w urzędzie gminy lub miasta.
Dodatkowe formy wsparcia i dofinansowania
Seniorzy mogą korzystać z innych form wsparcia. Ryczałt energetyczny pomaga pokryć koszty energii. Przysługuje kombatantom, żołnierzom przymusowo zatrudnianym. Dostają go także wdowy i wdowcy po nich. Kwota ryczałtu wynosi 255,17 zł miesięcznie.
Dofinansowanie do odbiorników cyfrowych wspiera dostęp do telewizji. W 2023 roku można było otrzymać 250 zł na telewizor. Dofinansowanie do dekodera wynosiło 100 zł. Wnioski można było składać online lub na poczcie. Emeryci i renciści mogą też otrzymywać ekwiwalenty. Dotyczy to na przykład ekwiwalentu za pracę w kolei lub za węgiel.
Waloryzacja emerytur – jak rosną świadczenia?
Emerytury i renty są corocznie waloryzowane. Ma to na celu ochronę przed inflacją. Waloryzacja od marca 2023 roku wyniosła 14,8%. Emeryci i renciści dostali wtedy gwarantowaną podwyżkę 250 zł brutto. Waloryzacja w 2024 roku szacowana jest na 12,3%. Prognozy na marzec 2026 roku mówią o wzroście o co najmniej 4,9%. Waloryzacja odbywa się w sposób kwotowo-procentowy.
Trzynasta i czternasta emerytura – dodatkowe wypłaty
Seniorzy otrzymują dodatkowe roczne świadczenia. Trzynasta emerytura wypłacana jest w kwietniu. Jej wysokość jest równa minimalnej emeryturze. Od marca 2023 roku wynosiła 1588,44 zł brutto. Czternasta emerytura wypłacana jest we wrześniu. W 2023 roku jej maksymalna kwota wyniosła 2650 zł brutto. Oba świadczenia są wypłacane automatycznie przez ZUS.
Kiedy są wypłacane 13. i 14. emerytura?
Trzynasta emerytura jest wypłacana zazwyczaj w kwietniu. Czternasta emerytura trafia do seniorów we wrześniu.
Obliczanie emerytury – brutto i netto
Ważne jest zrozumienie różnicy między brutto a netto. Emerytura brutto to kwota przed odliczeniami. Obejmuje wszystkie środki od państwa. Emerytura netto to kwota „na rękę”. Jest to suma po odliczeniu podatków i składek.
Składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9%. Podatek dochodowy od emerytury wynosi 18%. Część składki zdrowotnej można odliczyć od podatku. Na przykład, emerytura 6400 zł brutto daje 5279 zł netto. Od najniższej emerytury w 2023 (1588,44 zł brutto) pozostawało 1445 zł netto.
Wysokość emerytury zależy od wielu czynników. Kluczowe są wysokość wynagrodzenia i okres składkowy. Podstawa wymiaru emerytury jest wyliczana na podstawie lat pracy. Wskaźnik podstawy wymiaru to średnia procentowa. Porównuje sumę przychodów do przeciętnego wynagrodzenia. Ustawy emerytalne przewidują dwie metody obliczeń. Można wybrać 10 lat z ostatnich 20. Inna opcja to 20 lat z całego okresu składkowego. Wskaźnik nie może przekroczyć 250%.
Kalkulatory emerytalne pomagają w obliczeniach. Umożliwiają oszacowanie kwoty brutto i netto. Kalkulatory są poglądowe. Nie zastępują oficjalnych wyliczeń ZUS.
Nowe propozycje i przyszłe zmiany dla seniorów
Debata publiczna często dotyczy nowych świadczeń. W czerwcu 2023 roku złożono petycję o 500+ dla małżeństw. Dotyczyła par z co najmniej 40-letnim stażem. Rozważa się stały zasiłek dla małżeństw powyżej 50 lat stażu. Proponowano podwyższenie dodatku pielęgnacyjnego. Mówiło się o 600+ dla 80-latków i 900+ dla 85-latków. Propozycje te jednak nie weszły w życie. Pojawiają się pomysły na świadczenie 350+ co miesiąc. Miałoby przysługiwać każdemu seniorowi. Wysokość świadczeń jest przedmiotem analiz i prognoz. Na koniec 2023 roku w Polsce żyło ponad 2,9 mln seniorów powyżej 75 lat.
Posłowie z sejmowej komisji petycji zwrócili się do minister Marleny Maląg o zajęcie stanowiska w kwestii pomysłu na nowe świadczenie.
Autorzy petycji piszą w piśmie np. o trudnej sytuacji seniorów, wysokich kosztach lekarstw, higieny osobistej czy żywności.
Gdzie szukać informacji i składać wnioski?
Wnioski o większość dodatków i świadczeń składa się w ZUS. Dotyczy to dodatku pielęgnacyjnego czy świadczenia 500 plus dla seniora. Wnioski o zasiłki z pomocy społecznej przyjmuje urząd gminy lub miasta. Dofinansowanie do odbiorników cyfrowych można było uzyskać przez Pocztę Polską. Wnioski o świadczenie 200+ dla strażaków-ochotników składa się w komendzie PSP.
Ważne jest śledzenie aktualnych informacji. Oficjalne dane publikuje GUS. Zmiany w przepisach ogłasza Sejm i odpowiednie ministerstwa. Na stronie ZUS można znaleźć potrzebne formularze. Przykładem jest druk OL-9 do wniosku o dodatek pielęgnacyjny.
- Składaj wnioski o zasiłki i dodatki w odpowiednich instytucjach.
- Korzystaj z oficjalnych stron ZUS czy urzędów gminy.
- Śledź komunikaty GUS dotyczące waloryzacji.
