Wsparcie finansowe dla dziadków opiekujących się wnukami staje się coraz ważniejsze. Dostępne są różne formy pomocy. Możesz skorzystać z zasiłku opiekuńczego lub nowego programu „Aktywny rodzic”. Wyjaśniamy zasady i warunki ich uzyskania.
Zasiłek opiekuńczy na wnuka – kiedy przysługuje?
Zasiłek opiekuńczy to świadczenie z ubezpieczenia chorobowego. Przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od pracy. Dotyczy to konieczności osobistego sprawowania opieki. Opieka jest nad chorym dzieckiem do 14 lat. Może być też nad innym chorym członkiem rodziny.
Dziadkowie mogą otrzymać zasiłek opiekuńczy. Warunkiem jest sprawowanie opieki nad wnukiem. Muszą podlegać pod ubezpieczenie chorobowe. Jest to możliwe, jeśli pracują. Ważne jest pozostawanie we wspólnym gospodarstwie domowym. Dotyczy to czasu choroby wnuka. Nie musi to być stałe zamieszkanie. Wystarczy wspólne zamieszkanie w okresie choroby. Zwolnienie chorobowe na dziecko mogą uzyskać pracujący dziadkowie. Muszą zamieszkiwać w jednym gospodarstwie domowym z wnukami.
Babcia może pobierać zasiłek opiekuńczy. Warunkiem jest brak innych domowników. Inni członkowie rodziny nie mogą wtedy opiekować się dzieckiem. Dziadkowie nie mają obowiązku opieki nad wnukiem. Jest to przede wszystkim obowiązek rodziców.
Czy babcia może wziąć L4 na wnuka?
Tak, jest to możliwe. Zwolnienie lekarskie na wnuka przysługuje członkom rodziny. Są oni wymienieni w ustawie zasiłkowej. Dotyczy to dziadków, jeśli spełniają warunki. Muszą podlegać ubezpieczeniu chorobowemu. Muszą też sprawować osobistą opiekę.
Czy dziadkowie muszą mieszkać z wnukiem, żeby dostać zasiłek opiekuńczy?
Nie, nie muszą mieszkać na stałe. Warunek wspólnego gospodarstwa domowego jest ważny. Musi być spełniony w okresie sprawowania opieki. Wystarczy, że zamieszkują wspólnie w czasie choroby wnuka. Takie są wytyczne ZUS.
Aby uzyskać zasiłek, potrzebne jest zwolnienie lekarskie. Lekarz wystawia takie zwolnienie. Należy złożyć wniosek Z-15A. Wniosek składa się do pracodawcy. Pracodawca przekazuje go do ZUS. Zasiłek przysługuje od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego. Świadczenie jest należne w ramach rocznego limitu dni. Limit wynosi 14 lub 60 dni.
- Złóż wniosek Z-15A do ZUS lub pracodawcy.
- Upewnij się, że rodzice lub inni domownicy nie mogą sprawować opieki.
- Potwierdź zamieszkanie we wspólnym gospodarstwie domowym w okresie opieki.
„Zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat lub innym chorym członkiem rodziny.”
Tak stanowi Art. 32 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego. Członkowie rodziny to małżonek, rodzice, ojczym, macocha, teściowie. To także dziadkowie, wnuki, rodzeństwo. Obejmuje dzieci powyżej 14 lat. Wymaga to wspólnego gospodarstwa domowego w czasie opieki.
Ile wynosi zasiłek opiekuńczy na wnuka?
Wysokość zasiłku opiekuńczego jest określona. Wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku. Podstawa jest wyliczana ze średniej z ostatniego roku. W przypadku własnej działalności gospodarczej, zasiłek wynosi 80% dochodu. Jest to dochód, od którego odprowadzane są składki. Zasiłek jest wypłacany za każdy dzień opieki. Obejmuje to także dni ustawowo wolne od pracy.
| Kryterium | Wartość |
|---|---|
| Wysokość zasiłku | 80% podstawy wymiaru wynagrodzenia |
| Podstawa wyliczenia | Średnia z ostatniego roku |
| Zasiłek przy działalności gosp. | 80% dochodu (od którego odprowadzane są składki) |
Dziadkowie mogą otrzymać zasiłek opiekuńczy. Dotyczy to opieki nad wnukiem do 14 lat. Limit dni w roku to 60. Opieka nad wnukiem powyżej 14 lat ma inny limit. Wynosi on 14 dni w roku. Zasiłek przysługuje od pierwszego dnia zwolnienia lekarskiego.
Program „Aktywny rodzic” – nowe wsparcie („Babciowe”)
Rząd przyjął projekt programu „Aktywny rodzic”. Jest to nowe wsparcie dla rodzin. Program ma pomóc rodzicom w powrocie do pracy. Obejmuje wsparcie finansowe na opiekę nad dzieckiem. Potocznie nazywany jest „Babciowym”.
Program ma trzy filary wsparcia. Są to 'aktywni rodzice w pracy’, 'aktywnie w żłobku’ i 'aktywnie w domu’. Świadczenie 'aktywni rodzice w pracy’ wynosi 1500 zł miesięcznie. Kwota ta dotyczy dzieci w wieku od 12 do 35 miesięcy. Na dziecko z niepełnosprawnością przysługuje 1900 zł. Fundusze można przeznaczyć na żłobek lub inną formę opieki. Może to być pomoc babci lub niani. Warunkiem jest powrót matki dziecka do aktywności zawodowej.
Świadczenie 'aktywnie w żłobku’ zastąpi dotychczasowe dofinansowanie do 400 zł. Wsparcie na żłobki może wynieść do 1500 zł. Zależy to od kosztów w danej miejscowości. Wariant 'aktywnie w domu’ jest dla rodziców. Dotyczy dzieci w wieku od 12. do 35. miesiąca życia. Wynosi 500 zł miesięcznie. Przysługuje przez 24 miesiące. Jest to opcja dla rodziców, którzy nie wracają do pracy.
„Każde dziecko w Polsce, każde, bez wyjątku, dziecko w Polsce do 35. miesiąca – a więc do tego czasu, kiedy będzie mogło iść do przedszkola – będzie mogło liczyć na pomoc państwa” – powiedział premier Donald Tusk.
Wypłaty babciowego planowane są od 1 października 2024 roku. Wymaga to zatwierdzenia przez Sejm i prezydenta. Premier Tusk wyraził nadzieję na start w tym terminie. Program ma budżet około 10 mld zł rocznie. Podobne rozwiązanie działa na Węgrzech. Tam opiekunowie mogą dostać do 3000 zł. Otrzymują je za przejęcie opieki nad wnukami.
Kiedy wejdzie w życie babciowe?
Planowany start wypłat to 1 października 2024 roku. Wymaga to jednak zakończenia procesu legislacyjnego. Ustawa musi być przyjęta przez Sejm i podpisana przez prezydenta. Opóźnienia w pracach rządowych mogą wpłynąć na ten termin.
Dla kogo jest program babciowy?
Program „Aktywny rodzic” jest dla rodziców. Wspiera ich w powrocie na rynek pracy. Dotyczy dzieci w wieku od 12 do 35 miesięcy. Rodzice mogą przeznaczyć środki na opiekę. Może to być opłacenie żłobka, niani lub babci/dziadka.
Wnioski o świadczenie można składać online. Dostępne platformy to PUE ZUS, mZUS, Emp@tia. Można też skorzystać z bankowości elektronicznej. Wypłata następuje od miesiąca złożenia wniosku. Pieniądze powinny wpłynąć na konto w ciągu dwóch miesięcy. Wsparcie trafiło już do ponad 272 tysięcy dzieci. Wypłacono ponad 317 mln zł.
Umowa uaktywniająca z babcią lub dziadkiem
Program „Aktywny rodzic” daje możliwość zawarcia umowy uaktywniającej. Dotyczy to opieki nad dzieckiem. Umowę można podpisać z babcią, dziadkiem lub inną osobą. Nie jest to obowiązkowe, ale zalecane. Umowa ta jest umową zlecenia. Opiera się na przepisach Kodeksu cywilnego.
Umowa uaktywniająca obejmuje opiekę nad dzieckiem. Dotyczy dzieci od 20 tygodnia życia do 3 lat. W pewnych przypadkach może dotyczyć dzieci do końca roku szkolnego. Chodzi o rok, w którym dziecko kończy 4 lata. Po podpisaniu umowy rodzic zgłasza się do ZUS. Jest płatnikiem składek. Zgłasza też babcię/dziadka do ubezpieczeń społecznych.
Państwo opłaci składki ZUS. Dotyczy to składek emerytalnych, rentowych i wypadkowych. Opłaci też składkę zdrowotną. Składki są opłacane od podstawy. Podstawa nie może być wyższa niż 50% minimalnego wynagrodzenia. Obecnie podstawa składek wynosi 2150 zł. Miesięczne składki emerytalne i rentowe opłacane przez państwo to około 591,68 zł.
„Podpisywanie umów nie jest obowiązkowe, ale warto z takiego rozwiązania skorzystać.”
Kapitał emerytalny babci lub dziadka może się powiększyć. Opieka przez dwa lata może dodać ponad 10 tys. zł do kapitału. Składki za opiekuna są opłacane pod pewnymi warunkami. Należy spełnić warunki zatrudnienia i zgłoszenia do ZUS. Po rozwiązaniu umowy obie strony muszą wyrejestrować się z ZUS.
- Warto zawrzeć pisemną umowę uaktywniającą.
- Rodzice powinni zgłosić się do ZUS (ZUS ZFA, ZUS ZUA, ZUS ZZA).
- Po zakończeniu opieki wyrejestrujcie się z ZUS.
Czy umowa z babcią jest potrzebna w programie „Aktywny rodzic”?
Nie, w nowym projekcie ustawy warunek podpisania umowy został zniesiony. Rodzice mogą wybrać, czy zawrą umowę. Jednak zawarcie umowy ma korzyści. Państwo sfinansuje wtedy składki ZUS opiekuna.
Kiedy ZUS opłaci składki za babcię lub dziadka?
ZUS opłaci składki emerytalne, rentowe, wypadkowe i zdrowotne. Dzieje się tak, jeśli rodzice podpiszą umowę uaktywniającą. Muszą zgłosić opiekuna do ubezpieczeń. Podstawa składek to do 50% minimalnego wynagrodzenia.
Podatek od umowy uaktywniającej
Od umowy uaktywniającej odprowadza się podatek. Rodzic jest odpowiedzialny za jego odprowadzenie. Wysokość podatku zalicza się do przychodu. Jest to przychód z innych źródeł. Tak stanowią przepisy podatkowe.
Dotyczy to art. 20 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o PIT.
„Babciowe” a Rodzinny Kapitał Opiekuńczy
Program „Aktywny rodzic” i Rodzinny Kapitał Opiekuńczy (RKO) to różne świadczenia. Nie można pobierać ich jednocześnie. RKO przysługuje na drugie i kolejne dziecko. Dotyczy dzieci w wieku 12-35 miesięcy. Maksymalna kwota RKO to 12 tys. zł.
Przyznanie świadczenia „Aktywny rodzic” powoduje utratę prawa do RKO. ZUS wydaje już decyzje o zwrocie nadpłat RKO. Zwrotu można dokonać. Może to być jednorazowa wpłata. Możliwy jest też zwrot w ratach.
Dofinansowanie do opieki nad osobą zależną – inne wsparcie
Istnieje inne dofinansowanie na opiekę. Dotyczy zapewnienia opieki dla osoby zależnej. Obejmuje to ponoszone koszty. Chodzi o opiekę w żłobku, przedszkolu lub innym miejscu. Może to być dzienny opiekun, niania czy klub dziecięcy. Dofinansowanie ma pomóc w utrzymaniu aktywności zawodowej. Jest dla rodziców lub opiekunów osób niepełnosprawnych.
Kto może skorzystać? Osoby niepełnosprawne lub ich opiekunowie. Muszą ponosić koszty opieki. Kto nie może skorzystać? Osoby, które już otrzymują inne formy wsparcia na ten cel. Wniosek składa wnioskodawca. Może to być osoba niepełnosprawna lub jej przedstawiciel ustawowy.
Co musisz przygotować? Wymagane są dokumenty. Należy przedstawić orzeczenie o niepełnosprawności. Potrzebny jest akt urodzenia dziecka. Wymagany jest dokument potwierdzający opiekę prawną. Opcjonalnie dołącz informacje o poniesionych kosztach.
Wniosek możesz złożyć elektronicznie. Służy do tego system SOW. Można też złożyć wniosek tradycyjnie. Dołącz kopię dokumentów. Termin składania wniosków jest określony. Na rok 2025 to od 01.03 do 31.08. Możliwy jest zwrot kosztów. Obejmuje to koszty poniesione do 180 dni wstecz. Liczy się od daty złożenia wniosku.
| Kryterium | Wartość |
|---|---|
| Maksymalna kwota dofinansowania | 347 zł miesięcznie |
| Minimalny udział własny wnioskodawcy | 10% kosztów |
| Okres refundacji kosztów | Do 180 dni wstecz |
Ile możesz otrzymać? Maksymalnie 347 zł miesięcznie. Dotyczy to jednej osoby zależnej. Wnioskodawca musi mieć udział własny. Wynosi on co najmniej 10% kosztów. Pomoc może być udzielona w każdym roku. Możesz skorzystać wielokrotnie. Decyzję o wysokości dofinansowania podejmuje PCPR. Podstawą prawną jest ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej. Dotyczy ona zatrudniania osób niepełnosprawnych (z 1997 r.).
- Zapoznaj się z informacją o programie „Aktywny samorząd”.
- Sprawdź dane kontaktowe PCPR.
- Złóż wniosek elektronicznie przez system SOW.
- Upewnij się, że wszystkie dokumenty są kompletne.
Czy babcie oczekują pieniędzy za opiekę? Opinie i trendy
Kwestia wynagradzania dziadków budzi różne opinie. Wiele babć nie oczekuje finansowej rekompensaty. Uważają opiekę za naturalną część roli. Jest to dla nich przywilej i radość. Halina (67 l.) mówiła: „Dla mnie babcia to babcia, to instytucja bezpłatna.”
Niektóre babcie widzą korzyści finansowe. Chciałyby otrzymywać wsparcie. Pieniądze przeznaczyłyby na potrzeby wnuka. Barbara (65 l.) wskazała: „Jeśli dostałabym pieniądze, przeznaczyłabym je na wnuczkę, np. na wspólne wakacje.” Opinie pokazują różne podejścia do tematu.
Trendem jest wzrost świadomości programów wsparcia. Coraz więcej osób wie o możliwościach. Dotyczy to zasiłku opiekuńczego dla dziadków. Wzrasta znaczenie wsparcia finansowego dla rodzin. Programy socjalne stają się ważniejsze. Formalizacja opieki nad dziećmi również zyskuje na popularności. Obejmuje to umowy uaktywniające z opiekunami.
Zmiany w polityce społecznej wpływają na życie rodzin. Dotyczy to wsparcia finansowego. Obejmuje to też reformy emerytalne. Zwiększone zainteresowanie programami wspierającymi opiekę jest widoczne. Wprowadzenie „Babciowego” to krok w tym kierunku. Ma ułatwić rodzicom powrót do pracy. Jednocześnie docenia rolę opiekunów.
